I- GİRİŞ

İhracata yönelik önemli düzenlemelerden biri olan dahilde işleme rejimi, ihraç ürünleri üretmek için gerekli olan ve dışarıdan ithal edilen ara mallara ya da girdilere gümrük muafiyeti getiren bir ihracatı teşvik sistemidir.

İhracatın teşvik edilmesine yönelik düzenlemelere, gümrük mevzuatının yanında vergi mevzuatında da yer verilmiştir. Vergi mevzuatımızda yer alan ihracatı teşvik edici düzenlemelerden birisi de, dahilde işleme rejimi ve geçici kabul rejimi kapsamında yapılacak ithalata yöneliktir. Bu yazımızda konu hakkında bilgiler verilmektedir.

II- MEVZUAT HÜKÜMLERİ

Katma Değer Vergisi Kanunu’nun geçici 17. maddesi uyarınca; ‘Dahilde işleme ve geçici kabul rejimi kapsamında ihraç edilecek malların üretiminde kullanılacak maddelerin 31.12.2010 tarihine kadar tesliminde KDVK’nın 11. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (c) bendi hükümlerine göre, bölgeler, sektörler veya mal grupları itibariyle işlem yaptırmaya bakanlar kurulu yetkili’ kılınmıştır. Yasal düzenleme gereği bu maddenin uygulanmasında ihracat süresi olarak anılan bentteki süre yerine bu rejimlerle öngörülen süreler esas alınmaktadır. İhracatın öngörülen koşullara uygun olarak gerçekleştirilmemesi halinde zamanında alınmayan vergi, vergi ziyaı cezası uygulanarak gecikme faizi ile birlikte alıcıdan tahsil edilmektedir.

Bilindiği gibi, KDV Kanunu’nun 11. maddesinin (1) numaralı fıkrasının (c) bendi uyarınca; ‘İhraç edilmek şartıyla imalatçılar tarafından kendilerine teslim edilen mallara ait KDV, ihracatçılar tarafından ödenmez. Mükelleflerce tahsil edilmeyen ancak ilgili dönem beyannamesinde beyan edilecek olan bu vergi, vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil olunur.’

‘Söz konusu malların, ihracatçıya teslim tarihini takip eden ay başından itibaren üç ay içinde ihraç edilmesi halinde, tecil edilen vergi terkin olunur.’

Dahilde işleme rejiminin amacı, ‘Dünya piyasa fiyatlarından hammadde temin etmek suretiyle ihracatı artırmak, ihraç ürünlerine uluslararası piyasalarda rekabet gücü kazandırmak, ihraç pazarlarını geliştirmek ve ihraç ürünlerini çeşitlendirmektir.’(1) Dahilde işleme izin belgesi veya dahilde işleme izni alabilecek olanlar 2006/12 sayılı Dahilde İşleme Rejimi Tebliği’nin 3. maddesinde belirtilen imalatçı ihracatçılar ile imalatçı olmayan ihracatçılardır.

İmalatçı ihracatçı işlem görmüş ürünün tamamını veya bir kısmını üreten ve bu ürünün ihracatını kendisi ve/veya aracı ihracatçı aracılığı ile gerçekleştiren dahilde işleme izin belgesi (DİİB)/da-hilde işleme izni (Dİİ) sahibi kuruluşu (firmayı) ifade etmektedir.

İmalatçı olmayan ihracatçı veya sadece ihracatçı olanlar ise yan sanayiciye ithal eşyasından işlem görmüş ürün ürettiren ve bu ürünün ihracatını kendisi ve/veya aracı ihracatçı aracılığı ile gerçekleştiren ve imalatçı olmayan (DİİB)/(Dİİ) sahibi kuruluşu (firmayı) ifade etmektedir.

Diğer yandan dahilde işleme izin belgesi (DİİB), ihracat ile ihracat sayılan satış ve teslimlerde gümrük muafiyetli ithalat ve/veya yurtiçi alımlara imkân sağlayan ve Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından düzenlenen belgeyi ifade etmektedir. Dahilde işleme izni (Dİİ) ise ihraç amacıyla gümrük muafiyetli ithalata olanak sağlayan ve gümrük idaresince verilen izin için kullanılmaktadır.

III- UYGULAMA BİÇİMLERİ

Mevcut düzenlemeler çerçevesinde dahilde işleme rejimi; ‘şartlı muafiyet sistemi’ ve ‘geri ödeme sistemi’ olarak iki farklı şekilde uygulanmaktadır. Şöyle ki;

● 2005/8291 sayılı Dahilde İşleme Rejimi Kararı’nın 5. maddesi uyarınca şartlı muafiyet sistemi dahilde işleme izin belgesi ile dahilde işleme izni kapsamında ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılan ve serbest dolaşımda bulunmayan ham ve yardımcı madde, yarı mamul, mamul ve değişmemiş eşya, ambalaj ve işletme malzemesinin, serbest bölgeler hariç olmak üzere Türkiye Gümrük Bölgesi’nde yerleşik firmalar tarafından, ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, vergisi teminata bağlanarak ithal edilmesi ve ihracat taahhüdünün gerçekleşmesini takiben, alınan teminatın iade edilmesidir.

Şartlı muafiyet sistemi kapsamında yapılacak işleme malzemesi ithalatında, KDV ve ÖTV tahsil edilerek, söz konusu mallar için ticaret politikası önlemleri uygulanmaktadır. Bu bağlamda 2006/012 sayılı Dahilde İşleme Rejimi Tebliği’nin 3. maddesinde işletme malzemesinin ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünün elde edilmesinde kullanılan ancak ürünün bünyesinde yer almayan ve sabit tesislerin çalışabilir durumda olmasını sağlayan, enerji ve yakıt hariç olmak üzere, yatırım malı makine ve teçhizat niteliğinde olmayan malzemeyi ifade ettiği belirtilmiştir.

Şartlı muafiyet sistemi çerçevesinde dahilde işleme izni belgesi kapsamında işlem görmüş ürünün elde edilmesi için ithal eşyanın yerine eşdeğer eşya olarak asgari sekiz bazda gümrük tarife istatistik pozisyonu, ticari kalite ve teknik özellikleri itibariyle aynı kalite ve nitelikleri taşıyan serbest dolaşımdaki eşya da kullanılabilmektedir.

● Geri ödeme sisteminde ise dahilde işleme izin belgesi ve dahilde işleme izni kapsamında serbest dolaşıma giren hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile değişmemiş eşya, ambalaj ve işletme malzemesinden elde edilen işlem görmüş ürünün ihracı halinde, ithalat esnasında alınan işletme malzemesine ilişkin KDV ve ÖTV hariç verginin geri ödenmesidir(2).

Yazar:VeysiSEVİĞ*

Yaklaşım / Şubat 2010 / Sayı: 206