T.C.

 

İSTANBUL VALİLİĞİ

 

Defterdarlık Vasıtasız Vergiler Gelir Müdürlüğü

   

Sayı    : B.07.4.DEF.0.34.11/GVK-94/5

 

           

 

Konu : Mülkiyeti eşe ait gayrimenkulün hem

 

            ikametgah hemde işyeri olarak kullanılması

 

           durumunda stopaj yapılıp yapılmayacağı hk.

       

…………………….. GELİR MÜDÜRLÜĞÜNE

     

           …………………tarafından Müdüriyetimize verilen ………./06/2005 tarih ve 2/………. sayılı dilekçede, Müdüriyetimizi ilgilendiren hususlar aşağıda açıklanmıştır.

   

           193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun (3946 sayılı Kanunun 22. maddesi ve 93/5148 sayılı Kararla değişen şekli) 94. maddesinde; ‘Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar’. hükmü yer almış olup, maddenin 5/a bendinde de ’70. maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden’ tevkifat yapılacağı hükme bağlanmıştır.

   

           Öte yandan, aynı Kanun’un 96. maddesinde ‘Vergi tevkifatı, 94. madde kapsamına giren nakten veya hesaben yapılan ödemelere uygulanır. Bu maddede geçen hesaben ödeme deyimi, vergi tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade eder’, denilmektedir.

   

           Ayrıca, aynı Kanun’un 73. maddesinde, kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşük olamayacağı, bedelsiz olarak başkalarının intifaına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedeli, bu mal ve hakların kirası sayılır. Bina ve arazide emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse Vergi Usul Kanunu’na göre belirlenen vergi değerinin % 5’i olacağı belirtilmiştir.

   

           Diğer taraftan, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 156. maddesinde ticari, sınai ve mesleki faaliyette işyeri; bu faaliyetlerin icrasına tahsis edilen veya bu faaliyetlerde kullanılan yer olarak tanımlanmıştır.

   

           128 Seri Numaralı Gelir Vergisi Kanunu Genel Tebliği’nin x-a-4 bölümünde ‘…aynı zamanda hem işyeri hem ikametgah olarak kiralanan gayrimenkuller vergi mevzuatımız açısından işyeri olarak kabul edildiğinden bu gayrimenkuller için ödenecek kiraların tamamı üzerinden tevkifat yapılacaktır…’ açıklamaları yer almıştır.

   

           Buna göre emsal kira bedeli sadece ikametgah olarak kullanılan konutlara uygulanmamaktadır. Gayrimenkulün hem işyeri hem de ikametgah olarak kullanılması durumunda söz konusu ikametgah vergi mevzuatı açısından işyeri olarak kabul edilmektedir.

   

           Bu açıklamalara göre mülkiyeti eşe ait olan ve işyeri olarak kullanılan ikametgah için gayrimenkul sahibi eşe nakden veya hesaben ödemede bulunulmaması, diğer bir ifadeyle işyeri kirası olarak hesaplarda gider gösterilmemesi durumunda söz konusu gayrimenkulden emsal kira bedeli üzerinden tevkifat yapılması söz konusu olmayacaktır. Ancak gayrimenkul sahibi eş tarafından emsal kira bedelinin tamamı üzerinden yıllık gelir vergisi beyannamesi verileceği tabiidir.

 

 

 

           Bilgi edinilmesini ve Müdüriyetinizi ilgilendiren hususların da cevaplandırılarak mükellefe bilgi verilmesini  rica ederim.

       

Dipnot;

 

 

     

128 SERİ NO’LU GELİR VERGİSİ GENEL TEBLİĞİ

               

Resmi Gazete Sayısı
Resmi Gazete Tarihi	31/01/1981

 

X _ VERGİ TEVKİFATI VE ESASLARI :  

a) Vergi tevkifatı :  

Gelir Vergisi Kanununun vergi tevkifatına ilişkin 94, 96 ve 105 nci maddeleri, 2361 sayılı Kanunla değiştirilerek, anılan maddelerde yer alan vergi tevkifatına tabi kazanç ve iratlar ile tevkifat esasları ve tevkifat nisbetleri yeniden düzenlenmiştir.  

Bu düzenlemelere göre ;  

1. Serbest meslek işleri dolayısiyle, bu işleri yapan tam mükelleflere yapılan ödemelerden önceden olduğu gibi % 15 vergi tevkifatı yapılacaktır. Dar mükelleflere yapılan bu tür ödemelerde ise, vergi tevkifatı nisbeti 1.1.1981 tarihinden itibaren % 30’a yükseltilmiştir.  

2. Senelere sari inşaat ve onarma işlerini yapanlara (kurumlar dahil) ödenen istihkak bedellerinden yapılacak vergi tevkifatı nisbeti % 5’e yükseltilmiş olduğundan, 1.1.1981 tarihinden itibaren yapılan istihkak ödemelerinden % 5 oranında vergi tevkifatı yapılacaktır.  

3. Dar mükellefiyete tabi olanlara, telif ve patent haklarının satışı dolayısiyle yapılan ödemelerden yapılacak tevkifatın nisbeti, 1.1.1981 tarihinden itibaren % 35’e yükseltilmiştir.  

4. Gelir Vergisi Kanununun 2361 Sayılı Kanunla değişik 70 nci maddesinde yer alan mal ve hakların 94 ncü maddede sayılanlar tarafından kiralanması halinde, bunlar tarafından kira bedeli olarak ödenen ve elde eden yönünden gayrimenkul sermaye iradı sayılan ödemelerden vergi tevkifatı yapılması esası getirilmiştir. Buna göre, kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıflar iktisadi işletmeleri, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslekerbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tesbit eden çiftçiler; yaptıkları kiralamalar nedeniyle, 1.1.1981 tarihinden itibaren kira sözleşmesinde kira bedeli olarak tesbit edilen tutar üzerinden, kira sözleşmesi yoksa söz konusu gayrimenkul sermaye iratlarını elde edenlere fiilen ödenen kira miktarı üzerinden % 25 nisbetinde vergi tevkifatı yapacaklardır.  

Anılan 94 ncü madde gereğince vergi tevkifatı yapmaya mecbur olan gerçek ve tüzel kişiler aynı zamanda işyeri olarak kiraladıkları binalar için ödeyecekleri kira miktarının tamamı üzerinden % 25 nisbetinde vergi tevkif edeceklerdir. Ancak tüccar, serbest meslek erbabı ve çiftçiler yalnızca ticari, mesleki veya zirai faaliyetlerine ilişkin olarak kiraladıkları mal ve haklar için ödedikleri kira bedellerinden tevkifat yapacaklardır.

 

Daha önce Gayrimenkul sermaye iratlarında İstisnalara ilişkin bölümünde açıklandığı üzere, aynı zamanda hem işyeri hem ikametgah olarak kiralanan gayrimenkuller vergi mevzuatımız açısından işyeri olarak kabul edildiğinden bu gayrimenkuller için ödenecek kiraların tamamı üzerinden tevkifat yapılacaktır. Yapılan ödemenin 1.1.1981 tarihinden önceki veya sonraki bir döneme ilişkin olması önemli olmayıp, 1.1.1981 tarihinden sonra ödeme yapılması tevkifat için yeterlidir. Anılan madde hükmü uyarınca tevkifat gerçek kişilerin gayrimenkul sermaye iratlarına ilişkin gelir vergilerine mahsuben yapılacağından, bu hükmün kurumlar vergisine tabi mükelleflerle bir ilgisi bulunmamaktadır. Bu itibarla kurumların elde ettiği bu mahiyetteki iratlardan ödeme yapanlar tarafından tevkifat yapılmayacaktır. Diğer taraftan herhangi bir işletmenin aktifinde kayıtlı gayrimenkul veya hakların kiraya verilmesi karşılığında elde edilen gelir, Gelir Vergisi Kanunu yönünden ticari kazanç olarak kabul edildiğinden, gayrimenkul sermaye iradı niteliğinde olmayan bu tür ödemelerden de söz konusu tevkifat yapılmayacaktır.