5941 sayılı Çek Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle birlikte kısmen veya tamamen karşılıksız olan çeklerle ilgili uygulama da değişti. Kanun’a göre; karşılığı bulunan çek, hesabın bulunduğu muhatap bankanın herhangi bir şubesine ibraz edildiğinde hamilin varsa vergi kimlik numarası saptandıktan sonra ödenecek. Çekin, hesabın bulunduğu şubeden başka bir şubeye ibraz edilmesi halinde, o şubece karşılığı sorularak ödenecek.
Çekin kısmen veya tamamen karşılıksız olması halinde ‘karşılıksızdır’ işlemi, muhatap bankanın çek hamiline ödemekle yükümlü olduğu miktarın dışında, çek bedelinin karşılanamayan kısmıyla sınırlı olarak yapılacak.

BANKALARIN ÖDEME YÜKÜMLÜLÜĞÜ

Muhatap bankanın, süresinde ibraz edilen her çek yaprağı için 600 TL’ye kadar ödeme yükümlülüğü bulunuyor. Banka;

Çekin karşılığının hiç bulunmaması halinde,

– Çek bedeli 600 TL veya üzerinde ise 600 TL,
– Çek bedeli 600 TL’nin altında ise çek bedelini,

Çekin karşılığının kısmen bulunması halinde,

– Çek bedeli 600 TL veya altında ise, çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmi karşılığı 600 TL’ye tamamlayacak bir miktarı,
– Çek bedeli 600 TL’nin üzerinde ise, çek bedelini aşmamak koşuluyla, kısmi karşılığa ilave olarak 600 TL’yi ödemekle yükümlü.

Bankaların ödeme yükümlülüğü ile ilgili 600 TL’lik miktar, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan fiyat endekslerindeki yıllık değişmeler göz önünde tutularak Merkez Bankası tarafından her yıl ocak ayında belirlenecek ve Resmi Gazete’de yayımlanacak.

KARŞILIKSIZ İŞLEMİ YAPILMASI

Çek hamilinin istemesi halinde, karşılıksızdır işlemi yapılacak. Bu işlem, çekin arka yüzüne tahsil için bankaya ibraz edildiği tarih, hesap durumu, bankanın yükümlülüğü çerçevesinde ödediği miktar ve ibraz eden gerçek kişinin adı ve soyadı yazılmak, bu kişinin tüzel kişi adına bedeli tahsil etmesi halinde bu husus belirtilmek ve bu kişi ile birlikte banka yetkilisi tarafından imzalanmak yoluyla gerçekleştirilecek. Bankanın ödemesi gereken ve ödenen miktar düşüldükten sonra karşılıksız kalan tutar da açıkça belirtilecek.
Çek hamilinin imzalamaktan kaçınması halinde, karşılıksızdır işlemi yapılmayacak.

KISMİ ÖDEME

Bankanın ödemekle yükümlü olduğu tutar dahil, kısmi ödemenin hamil tarafından kabul edilmemesi halinde de karşılıksızdır işlemi yapılacak. Bu durumda, ibraz tarihi ile ödememe nedeni çekin üzerine yazılacak ve çek, üzerine imzası alınarak hamiline geri verilecek; ön ve arka yüzünün fotokopisi banka tarafından saklanacak. Çek hesabında hiç karşılığın bulunmaması ve hamilin sadece muhatap bankanın ödemekle yükümlü olduğu tutarın ödenmesini talep etmesi halinde de aynı işlem yapılacak.
Muhatap bankanın ödemekle yükümlü olduğu tutar da dahil kısmi ödeme yapması halinde, çekin ön ve arka yüzünün onaylı fotokopisi ‘ücretsiz’ olarak çek hamiline verilecek. Çek hamili, bu fotokopiyle yasal takip yollarına başvurabilecek, icra daireleri ile mahkemelerde ispat aracı olarak kullanabilecek.

BANKANIN ÖDEME YAPMAMASI

Banka; çekin karşılığının hesapta bulunmasına rağmen çek hamiline ödemeyi geciktirmesi veya kanunen ödemekle yükümlü olduğu miktarı hamile ödenmeyi geciktirmesi hallerinde, çek hamiline, her geçen gün için ‘binde üç’ gecikme cezası ödeyecek.