I- GİRİŞ

KDVK’nın 8/2. maddesine göre, vergiye tabi bir işlem söz konusu olmadığı veya katma değer vergisini fatura veya benzeri vesikalarda göstermeye hakkı bulunmadığı halde; düzenlediği bu tür vesikalarda katma değer vergisi gösterenler ile Kanun’a göre borçlu oldukları vergi tutarından daha yüksek bir meblağ gösteren mükellefler, bu vergiyi beyan ederek ödemekle yükümlüdür.

Fazla veya yersiz olarak yüklenilen KDV, 5035 sayılı Kanunla yapılan düzenlemeye kadar indirim hakkına sahip olmayanlara iade ediliyor, indirim hakkına sahip mükelleflerde bu vergiyi sadece indirim yoluyla arındırabiliyorlardı. 5035 sayılı Kanun’un 6. maddesi ile KDVK’nın 8. maddesinin (2) numaralı fıkrasının son cümlesi ‘Bu gibi sebeplerle fazla ödenen vergiler, Maliye Bakanlığı’nın belirleyeceği usul ve esaslara göre ilgililere iade edilir.’ şeklinde değiştirilerek fazla veya yersiz ödenen KDV’nin indirim hakkı bulunan mükelleflere iadesine de imkan tanınmıştır.

Maliye Bakanlığı, fazla veya yersiz ödenen vergilerin indirim hakkına sahip olanlara iadesine ilişkin usul ve esasları 91 Seri No.lu KDVK Genel Tebliği ile açıklamıştır.

 

II- KDV MÜKELLEFİYETİ OLANLARIN FAZLA VEYA YERSİZ OLARAK ÖDEDİKLERİ VERGİNİN İADESİ

 

A- İADE TALEP EDİLECEK DÖNEM

Fazla veya yersiz ödenen KDV’nin iadesi en erken, bu verginin indirim konusu yapıldığı dönemde talep edilebilecektir[1]. Verginin fazla veya yersiz olarak ödendiğinin daha sonra fark edilmesi veya ortaya çıkması halinde de iade talep edilmesi mümkündür.

İade talebinin daha sonraki dönemlerde yapılması halinde fazla veya yersiz ödenen vergi iadenin talep edildiği döneme kadar indirimyoluylaarındırılmamış olmalıdır. Bu nedenle iade talep edilebilmesi için fazla veya yersiz ödenen verginin indirim konusu yapıldığı dönemle iade talebinin yapıldığı dönem arasındaki dönem beyannamelerinin tamamında ‘Sonraki Dönemlere Devreden KDV’ bulunması gerekmektedir. Herhangi bir dönemde devreden KDV bulunmaması halinde fazla veya yersiz ödenen vergi indirim yoluyla arındırılmış olacağından iadesi de söz konusu olmayacaktır.

 

B- İADE KONUSU OLACAK KDV TUTARI

 

İade talebi fazla veya yersiz olarak ödenen KDV’nin indirim konusu yapıldığı dönemde yapılmışsa bu dönemde devreden vergi tutarı, fazla veya yersiz olarak ödenen vergi tutarına eşit veya daha fazla ise fazla veya yersiz ödenen verginin tamamı iade olarak talep edilebilecektir. Devreden vergi tutarı fazla veya yersiz ödenen vergi tutarından düşükse devreden vergi tutarı kadar iade talep edilecektir.

İade talebinin daha sonraki dönemlerde yapılması halinde fazla veya yersiz ödenen verginin indirim konusu yapıldığı dönemle, iade talebinin yapıldığı dönem arasındaki beyannamelerin tamamında ‘Sonraki Dönemlere Devreden KDV’ bulunması gerekmektedir. Bütün dönemlerde devreden vergi bulunması halinde devreden vergi tutarları ile fazla veya yersiz ödenen vergi tutarının mukayesesi yapılacaktır. Bu mukayese sonunda:

– Devreden vergi tutarları bütün dönemlerde fazla veya yersiz olarak ödenen vergiden fazla ise fazla veya yersiz ödenen verginin tamamı iade olarak talep edilebilecektir.

– Devreden vergi tutarları bir veya bir kaç dönemde fazla veya yersiz olarak ödenen vergi tutarından küçükse, en küçük olan devreden vergi tutarı kadar iade talep edilebilecektir.

– Fazla veya yersiz ödenen vergi iade hakkı doğuran ‘diğer’ işlemlerle ilgili ise bu işlemlerle ilgili iade hesaplarına dahil edilmeyecek, fazla veya yersiz olarak ödenen KDV’nin tabi olduğu esaslara göre iade edilecektir. Fazla veya yersiz olarak ödenen KDV aradaki dönemlerde iade hakkı doğuran diğer işlemlerle ilgili iade hesabına dahil edilmişse, dahil edilen kısım fazla veya yersiz olarak ödenen KDV’ye ait iade hesabında dikkate alınmayacaktır.

 

C- İADE TALEBİ

 

İade talebi bir dilekçe ile yapılacaktır. Bu dilekçede; fazla veya yersiz ödendiği öne sürülen vergi tutarı, fazla veya yersiz verginin indirim konusu yapıldığı dönem ile iade talebinin yapıldığı dönem arasındaki bütün dönem beyannamelerinde ‘Sonraki Dönemlere Devreden KDV’ satırındaki tutarların bir listesi ile bir önceki bölümde açıklanan şekilde belirlenecek iade tutarı yer alacaktır.

Dilekçe, iade talebinin yapılacağı dönem beyannamesinin ekinde verilecektir. Bu beyannamede dilekçede belirtilen iade tutarı sonraki döneme devreden KDV tutarından düşülüp iade edilmesi gereken KDV olarak gösterilecektir.

 

D- İADE YÖNTEMİ

 

Fazla veya yersiz ödenen KDV’nin iadesi nakden yapılabileceği gibi sadece mükellefin kendi vergi borçlarına mahsuben de yapılabilir. İncelemesiz ve teminatsız iade limitinin üzerindeki mahsuben iadeler inceleme raporu veya YMM tasdik raporu karşılığında yapılmaktadır. Fazla ve yersiz ödenen verginin teminat karşılığında iadesi söz konusu değildir.

 

1- İnceleme veya Teminat Aranmadan İade

Fazla veya yersiz olarak ödenen KDV;

– KDV Genel Tebliğlerine göre ihracat istisnasından doğan ve nakden talep edilen alacakların teminatsız ve incelemesiz iadesine imkan veren sınırı aşmıyorsa (Bu sınır halen 4.000,00 YTL’dir.),

– Bizzat mükellef tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilmiş ve ödenmişse,

– Özel müzayede mahalleri hariç, müzayede mahallerinde veya gümrük depolarında yapılan satışlar nedeniyle bu satışları düzenleyenlere ödenmişse

inceleme raporu veya yeminli mali müşavir tasdik raporu ve teminat aranılmaksızın iade edilebilecektir. İade talebi bir dilekçe ile yapılacak, dilekçeye ayrıca, verginin fazla ve yersiz ödendiğini gösteren belgenin ödemenin yapıldığı kurum ve kuruluş tarafından onaylanmış örneği eklenecektir. Vergi daireleri ilgili dönem defter ve belgeleri üzerinde gerekli incelemeyi yapmak suretiyle iade talebini sonuçlandıracaktır.

 

2- İnceleme veya YMM Tasdik Raporu ile İade

Fazla veya yersiz olarak ödenen vergi, KDV Genel Tebliğlerine göre ihracat istisnasından doğan ve nakden talep edilen alacakların teminatsız ve incelemesiz iadesine imkan veren sınırı aşıyorsa ve bir önceki bölümde açıklanan diğer haller[2] söz konusu değilse yeminli mali müşavir tasdik raporu veya vergi inceleme raporu sonucuna göre iade edilecektir.

 Tam tasdik sözleşmesinin bulunmaması halinde YMM tasdik raporları ile teminatsız ve incelemesiz iade edilecek tutar, Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Genel Tebliğlerinde ihracat istisnası için öngörülen sınırı aşamayacak, tam tasdik sözleşmesinin mevcudiyeti halinde miktara bakılmaksızın incelemesiz ve teminatsız iade yapılabilecektir.

 

3- Gümrük İdarelerine Fazla veya Yersiz Olarak Ödenen Verginin İadesi

Fazla veya yersiz verginin gümrük idarelerine ödenmiş olması halinde gümrük idaresine bir dilekçe ile başvurulacak, gümrük idaresi fazla veya yersiz tahsil ettiği vergi tutarını indirim hakkına sahip mükellefin vergi dairesine doğrudan göndereceği bir yazı ile bildirecektir.

 

III- KDV MÜKELLEFİYETİ OLMAYANLARIN FAZLA VE YERSİZ OLARAK ÖDEDİKLERİ VERGİNİN İADESİ

Vergiye tabi bir işlem söz konusu olmadığı halde vergi uygulanması veya yanlışlıkla olması gerekenden daha fazla vergi hesaplanması halinde yersiz olarak uygulanan bu vergilerin indirim hakkına sahip olmayanlara iade esasları 23 Seri No.lu KDV Genel Tebliği’nde açıklanmıştır.

Yersiz veya fazla olarak uygulanan vergilerin iadesi için bu vergilere muhatap olanlar ile bu işleri yapan mükelleflerin birlikte vergi dairesine başvurmaları gerekmektedir. Yersiz veya fazla uygulanan vergilere muhatap olanların indirim hakkına sahip olmadıklarının tespiti halinde, bu vergiler muhatap olanlara verilmek üzere VUK hükümleri uyarınca mükellefe iade edilecektir.

Öte yandan indirim hakkına sahip olmayanlarca gümrükte fazla veya yersiz olarak ödenen KDV Gümrük Kanunu hükümlerine göre iade edilecektir.

 

IV- HİZMET ALIMLARINDA FAZLA VE YERSİZ TEVKİF EDİLEN VERGİNİN DÜZELTİLMESİ

Bazı hizmet alımlarında KDV sorumluluğu 91 Seri No.lu KDV Genel Tebliği’nde yeniden düzenlenmiş ve bu Tebliğ’e göre tevkifata tabi olmayan işlemlerde tevkifat yapılması, tevkifat oranının hatalı uygulanması, tevkifata tabi olmasına ve tevkifat uygulanmasına rağmen hesaplanan KDV’nin tamamının mükellef tarafından beyan edilmesi durumunda yapılacak işlemler 93 Seri No.lu KDV Genel Tebliği’nde açıklanmıştır.

Buna göre 91 Seri No.lu KDV Genel Tebliği kapsamındaki işlemler üzerinden yersiz ve hatalı olarak yapılan tevkifat uygulamaları aşağıdaki esaslara göre düzeltilecektir[3].

 

A- TEVKİFATA TABİ OLMADIĞI HALDE TEVKİFAT UYGULANAN VE MÜKELLEFİ TARAFINDAN VERGİNİN TAMAMININ BEYAN EDİLDİĞİ İŞLEMLER

 

Yersiz tevkifat uygulanan mükellef, sorumludan tevkifatın mahiyetini ve miktarını gösteren bir belge alarak sorumlunun bağlı olduğu vergi dairesine dilekçe ile başvuracak ve verginin tamamını beyan ettiği halde yersiz uygulanan tevkifat nedeniyle verginin tamamını tahsil edemediğini belirterek bu verginin iadesini isteyecektir.

Tevkifatın yersiz olduğunun anlaşılması halinde vergi dairesi, mükellefin bağlı olduğu vergi dairesinden tevkifata konu işlem bedelinin tamamen beyan edilip edilmediğini yazı ile soracak, gelen cevaptan işlemin tevkifatsız olarak beyan edildiğinin anlaşılması üzerine yersiz olarak tevkif edilen ve ödenen vergi, mükellefe red ve iade edilecektir.

 

B- TEVKİFATA TABİ OLAN VE TEVKİFATA TABİ TUTULAN, ANCAK MÜKELLEFİ TARAFINDAN VERGİNİN TAMAMININ BEYAN EDİLDİĞİ İŞLEMLER

 

Tevkifata tabi olan ve tevkifata tabi tutulan, ancak verginin tamamı beyan edilen işlemlerde düzeltme talebi tevsik edici belgelerle mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine yapılacaktır. Vergi dairesi düzeltme talebini yerine getirmek için sorumlunun vergi dairesinden de bilgi alarak işlemi sonuçlandıracaktır.

 

C- TEVKİFATA TABİ OLMADIĞI HALDE TEVKİFATA TABİ TUTULAN VEYA YÜKSEK TEVKİFAT ORANI UYGULANAN VE MÜKELLEFİ TARAFINDAN VERGİNİN TAMAMI BEYAN EDİLMEYEN İŞLEMLER

 

Tevkifata tabi olmadığı halde tevkifata tabi tutulan ya da yüksek tevkifat oranı uygulanan ve mükellefi tarafından tamamı beyan edilmeyen işlemlerde yukarıdaki 4.1 bölümündeki açıklamalara göre işlem yapılacaktır.

 

Yapılan düzeltme işlemi sonucunda iade edilen katma değer vergisi tutarı mükellef tarafından iadenin gerçekleştiği döneme ait KDV Beyannamesinin ‘İlave Edilecek KDV’ satırında beyan edilecektir. Bu düzeltme işlemi sonucunda vergi ziyaı söz konusu olmadığından ceza ve gecikme faizi uygulanmayacaktır.

 

V- SONUÇ

 

Fazla veya yersiz olarak ödenen KDV’nin 5035 sayılı Kanunla yapılan düzenlemeden sonra indirim hakkı bulunan mükelleflere de iadesi mümkün hale gelmiş ve bu konuya ilişkin uygulama esasları 91 Seri No.lu KDVK Genel Tebliği ile açıklanmıştır.

Fazla veya yersiz olarak ödenen KDV’nin mükellef olmayanlara iadesi ise 23 Seri No.lu KDV Genel Tebliği’ndeki açıklamalar doğrultusunda sürdürülmektedir.