Dünya: 13.02.2008
 

Bilindiği gibi 84 numaralı ‘KDV Genel Tebliği’nde’ KDV iade taleplerinin yerine getirilmesinde ‘genel esaslar’ ve ‘özel esaslar’ olmak üzere iki yöntem öngörülüyor. Tebliğe göre sahte ve muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge (SMİYB) düzenleme veya kullanma fiili ile doğrudan veya dolaylı olarak ilgisi bulunan mükelleflerin nakden veya mahsuben iade talepleri ‘özel esaslara’ göre yerine getiriliyor. Özel esaslar kapsamına:

1. SMİYB düzenledikleri ya da kullandıkları konusunda haklarında rapor bulunan mükellefler, bu mükelleflerin raporun ait olduğu dönemdeki ortakları ve kanuni temsilcileri ile bunların kurdukları veya ortak oldukları şirketler ve rapor bulunanlardan mal alanlar,

2. Haklarında rapor olmamakla birlikte olumsuz tespit bulunan (SMİYB düzenledikleri ya da kullandıkları, adreslerinde bulunmadıkları, mücbir sebep sayılan haller dışındaki nedenlerle defter ve belgelerini ibraz etmedikleri veya birden fazla döneme ilişkin olarak katma değer vergisi beyannamesini (süresinden sonra verilenler hariç) vermedikleri hususunda tespit bulunanlar) veya bu tespitler nedeniyle incelenmesi istenilenler ile bunlardan mal  alanlar,

3. Kendileri hakkında katma değer vergisi açısından ihtiyati tahakkuk ve ihtiyati haciz uygulananlar,

4. İşletme kapasitesi ile iş hacmi arasında bariz nispetsizlik bulunanlar, giriyor.

Tebliğdeki bu düzenleme, uygulamada uzun adı ‘Mükellefler hakkında yapılan tespit sonuçları’ olan ‘kod listesi’ marifetiyle takip ediliyor (Koda alınma gerekçeleriyle 84 numaralı tebliğin ne denli örtüştüğü hususuna meraklı okuyucunun bakmasını tavsiye ediyoruz).

KDV takip birimi ne zaman kuruldu? Ne iş yapıyor

Otomasyona geçmiş vergi dairelerinin bulunduğu iller kapsamında kod listesini oluşturmak, güncellemek ve duyurmak İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı (İVDB) ‘Mükellef Hizmetleri KDV Grup Müdürlüğü’ne’ bağlı olarak çalışan ‘KDV Takip Birimi’nin görevi. Bu birim esasen, aynı işi daha önce İstanbul Defterdarlığı bünyesinde yapmakla görevli olan ‘KDV Koordinatörlüğü’ birimini ikame etmişti. 30.07.2005 tarihinden bu yanan KDV Takip Birimi, Türkiye’nin dört bir yanına dağılmış olan vergi dairelerinde iade işlemlerini koordine ediyor. SMİYB kullanma konusunda hakkında inceleme raporu veya tespit bulunan mükellefleri takip ediyor, listeliyor ve ilgili birimlere duyuruyor. KDV Takip Birimi’ni halen bir vergi denetmeni koordine ediyor.

Yeri gelmişken meraklı okuyucu için bir başka hususa da değinmek gerekiyor. Birimin kuruluşuyla ilgili yasal dayanak maalesef çok açık değil. Bakanlık, uygulamada ‘kara liste’ olarak adlandırılan ‘kod listesi’ oluşturma yetkisini KDV Kanunu’nun 32. maddesinden; ‘Devlet Harcama Belgeleri Yönetmeliği’nin 52. maddesinden; 38, 43, 56, 61, 84, 85, 86 ve 87 numaralı genel tebliğlerden aldığını söylüyor(?)…

Mükellefler nasıl kara listeye alınıyor?

SMİYB düzenlediği veya kullandığı tespit edilen mükellefler kod listesine üç yoldan ulaştırılıyor.

1. İVDB’ye bağlı vergi denetmenleri tarafından haklarından yapılan incelemeler sonucunda SMİYB düzenlediği veya kullandığı tespit edilen mükellefler hakkında düzenlenen raporlar ‘denetim bürosu’ tarafından;

2. İVDB’ye bağlı vergi daireleri tarafından mükellefleri hakkında yapılan araştırmalar sonucunda 84 numaralı KDV Genel Tebliği’nin II/1.5 bölümünde sayılan olumsuz tespitler ya da vergi dairesi müdürleri tarafından düzenlenen olumsuz raporlar ‘müdürlükler’ tarafından;

3. İstanbul dışındaki başkanlıklar ve vergi dairelerinin kendi mükellefleri hakkındaki olumsuz rapor ve tespitleri bunlar tarafından,

İVDB Takip Birimi’ne aktarılıyor.

Bu şekilde kod listesine alınan mükellefler ‘Vergi Dairesi Tam Otomasyon Projesi’ (VEDOP) soruşturmasında kullanılmak üzere tüm vergi dairelerinin kullanımına sunuluyor.

Kaç tür kod var? Kodların içeriği nelerden oluşuyor?

Bakanlık sekiz aktif ve temel konuyla ilgili olarak mükellefleri kod listesine alıyor.

Kod 1:

SMİYB düzenlediği vergi inceleme raporu ile tespit edilen mükellefler ile bunların ortakları ve kanuni temsilcilerinin kurdukları veya ortak oldukları şirketler.

Kod 2:

SMİYB kullandığı vergi inceleme raporu ile tespit edilen mükellefler.

Kod 3:

SMİYB düzenlediği vergi inceleme raporu ile tespit edilen kurumlar vergisi mükelleflerinin kanuni temsilcileri ve düzenleme fiiliyle ilgisi olduğu tespit edilen ortakları.

Kod 4:

Bastırdıkları yasal belgelerin zayi olduğunu, kaybolduğunu veya çalındığını bildiren mükellefler.

Kod 5:

Vergi daireleri tarafından yapılan tespitler sonucunda,

5/1:

Haklarında rapor bulunmamakla birlikte SMİYB düzenlediği konusunda tespit bulunan mükellefler,

5/2:

Haklarında rapor bulunmamakla birlikte SMİYB kullandığı konusunda tespit bulunan mükellefler.

5/3:

Yapılan yoklamalarda bilinen adreslerinde bulunamayan ve yeni adresleri tespit edilemeyen mükellefler.

5/4:

Defter, belge ibraz etmeyen veya incelemeye sevk edilenler ile birden fazla döneme ilişkin olarak KDV beyannamesini (süresinden sonra verenler hariç) vermeyen mükellefler.

Taklit edilen mükellefler listesi (Kod 6):

Kendisi hakkında herhangi olumsuz bir tespit veya rapor bulunmadığı halde, belgeleri taklit edilen mükellefler.

Kod 7:

Kullanılmayan bir koddur.

Kod 8:

Yapılan yoklamalarda adreslerinde bulunmadıkları tespit edildiğinden 2004/13 seri numaralı ‘Uygulama İç Genelgesi’ gereğince mükellefiyeti re’sen terk ettirilen mükellefler.

Kod 9 – 1:

SMİYB düzenlediği vergi inceleme raporu ile tespit edilen ve haklarında ‘Form 11’ düzenlendiği için VEDOP ortamında bakanlık listesinde yer alan mükellefler.

Kod 9 – 2:

SMİYB kullandığı vergi inceleme raporu ile tespit edilen ve haklarında ‘Form 11’ düzenlendiği için VEDOP ortamında bakanlık listesinde yer alan mükellefler.

Kod listesinde yer alan mükellefler ve bunlardan mal alanlarla ilgili ne tür işlemler yapılıyor?

Bilindiği gibi iade sürecinin başlayabilmesi için iade dosyasının bağlı olunan vergi dairesine eksiksiz olarak sunulması gerekiyor. Dosyayı alan vergi dairesi, ‘KDV Kod Tarama Programı’ sayesinden KDV iadesi talep eden mükellefin ibraz ettiği indirim ve yüklenim listelerinde yer alan tedarikçi mükelleflerin kod listesinde yer alıp almadıklarını kontrol ediyor. Bu kontrol, sadece iade talep eden mükellef ve onun tedarikçileriyle sınırlı.

Ancak bilahare YMM raporu ibraz edildiğinde tedarikçilerin tedarikçileri de taranıyor. Çünkü YMM rapor ekinde bunlara gönderilen karşıt inceleme tutanaklarında ve YMM yazılarında yer alan bilgiler de bulunuyor. Bu bilgiler ‘KDV Takip Birimi’nce hazırlanan ve güncellenen ‘Mükellefler Hakkında Yapılan Tespit Sonuçları’ adlı listeyle karşılaştırıyor. Bu karşılaştırma sonucunda kodda olduğu anlaşılan mükelleflerin iade talepleri sıkıntılı bir sürece giriyor.

Vergi daireleri tarafından, indirim ve yüklenim listesinde yer alıp tarama sonucunda kod listesinde bulunduğu anlaşılan mükellefler hakkında iade talep eden mükellefe eksiklik yazısı gönderilerek; kimi zaman açıklama ya da belge, çoğu zamansa tenzil talep ediliyor.

Vedat Özdan  

YMM, PricewaterhouseCoopers KDV Koordinatör Yrd.