TORBA KANUN İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLERİN ARDINDAN BEŞ PUANLIK PRİM İNDİRİMİ İLE 4447 SAYILI KANUN’UN GEÇİCİ 7 VE GEÇİCİ 9. MADDELERİNDE ÖNGÖRÜLEN TEŞVİKLERDEN YARARLANMA ŞARTLARI

 

I- GİRİŞ

Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un;

– 38. maddesi ile 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 81. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde öngörülen beş puanlık prim indirimden,

– 59. maddesi ile de, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu’nun geçici 7 ve geçici 9. maddesinde öngörülen işveren hissesi sigorta prim teşviklerinden

yararlanılmasına ilişkin usul ve esaslarda bazı değişiklikler yapılmıştır.

Bu yazımızda, Torba Kanun ile yapılan değişikliklerin ardından 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinde öngörülen beş puanlık prim indiriminden ve 4447 sayılı Kanun’un geçici 7 ve geçici 9. maddesinde öngörülen teşviklerden ne şekilde yararlanılabileceğine ilişkin hususlara yer verilmiştir.

II- BEŞ PUANLIK PRİM İNDİRİMİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

Torba Kanun’un 38. maddesi ile beş puanlık prim indiriminden yararlanılmasına ilişkin usul ve esaslarda iki değişiklik yapılmıştır.

Beş puanlık prim indirimi ile ilgili yapılan değişikliklerden birincisi,5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde yer alan ‘Bu fıkra hükümleri kamu idareleri işyerleri ile bu Kanun’a göre sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ve yurt dışında çalışansigortalılarhakkında uygulanmaz.’ cümlesinin ‘Bu bent hükümleri; 08.09.1983 tarih ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile 04.01.2002 tarih ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki alım ve yapım işleri ve 4734 sayılı Kanun’dan istisna olan alım ve yapım işleri ile uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerleri ve bu Kanun’a göre sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ile yurt dışında çalışan sigortalılar hakkında uygulanmaz.’ şeklinde değiştirilmesi ile gerçekleştirilmiştir.

5510 sayılı Kanun’da yapılan bu değişiklik sonucunda, ihale konusu işlerden dolayı beş puanlık prim indiriminden yararlanılması mümkün olamayacaktır. Dolayısıyla, Torba Kanun’un 38. maddesinin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındaki alım ve yapım işleri ve 4734 sayılı Kanun’dan istisna olan alım ve yapım işleri ile uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerlerinden dolayı beş puanlık prim indiriminden yararlanılması mümkün bulunmamaktadır.

İkincisi ise, yine aynı bentte yer alan ‘Bu fıkrayla düzenlenen destek unsurundan diğer ilgili mevzuat uyarınca ayrıca yararlanmakta olan işverenler aynı dönem için ve mükerrer olarak bu destek unsurundan yararlanamaz. Bu durumda, işverenlerin tercihleri dikkate alınmak suretiyle uygulama, destek unsurlarından sadece biriyle sınırlı olarak yapılır.’ hükmünün ‘Bu fıkra ve diğer ilgili mevzuatla sağlanan sigorta prim desteklerinin aynı dönem için birlikte uygulanması halinde, bu destek öncelikle uygulanır.’ şeklinde değiştirilmesi ile gerçekleştirilmiştir.

Daha önce, diğer teşvik kanunlarında öngörülen işveren hissesi sigorta prim teşvikinden yararlanmakta olan işverenler, teşvik kapsamına giren sigortalılarından dolayı aynı dönem için ve mükerrer olarak 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde öngörülen beş puanlık prim indiriminden yararlanmaları mümkün bulunmamakta idi. Dolayısıyla, hem diğer teşvik kanunları, hem de beş puanlık prim indirimi kapsamına giren sigortalılar için, işverenler yalnızca tercih ettikleri bir Kanun’da öngörülen teşvik veya indirimden yararlanmakta idi.

5510 sayılı Kanun’da Torba Kanun ile yapılan değişiklik sonucunda, hem diğer bir teşvik kanunu, hem de beş puanlık prim indirimi kapsamına giren bir sigortalı için, aynı dönemde iki ayrı kanunda öngörülen teşvik ve indirimden yararlanılması mümkün hale getirilmiştir. Bu durumda, her iki teşvik kanunu kapsamına giren sigortalılardan dolayı öncelikle beş puanlık prim indiriminden, ardından diğer kanunda öngörülen teşvikten yararlanılabilecektir.

Örneğin, kısa vadeli sigorta kolu prim oranı 1 olan işyerinde çalışan ve hem 4447 sayılı Kanun’un geçici 9. maddesi kapsamına, hem de beş puanlık prim indirimi kapsamına giren bir sigortalının ilgili aydaki;

Prim ödeme gün sayısının 30,

Prime esas kazanç tutarının ise 2.000,00 TL olduğu varsayıldığında

bahse konu sigortalı için öncelikle beş puanlık prim indiriminden yararlanılacak tutar hesaplanacaktır. Bu durumda,

2.000,00 x 5 / 100 = 100,00 TL beş puanlık prim indiriminden yararlanılacak tutar olacaktır.

Ardından geçici 9. maddede öngörülen teşvikten yararlanılacak olan tutar hesaplanacaktır. Bu hesaplama sırasında, geçici 9. maddede öngörülen teşvikten prime esas kazanç alt sınırı üzerinden ve işveren hissesi kadar yararlanılacağı hususu göz önüne alınacaktır.

Dolayısıyla, Torba Kanun ile yapılan düzenleme sonucunda bahse konu sigortalının 796,50 TL tutarındaki kazancı için geçici 9. maddede öngörülen teşvikten da ayrıca yararlanılabilecektir.

Ancak bu durumda, geçici 9. maddede öngörülen teşvikten 796,50 TL’nin işveren hissesine isabet eden % 21,5’i üzerinden değil, beş puanlık prim indirimi için yararlanılmış olan 5 puan düşülerek, 21,5 – 5 puan = % 16,5’i üzerinden yararlanılabilecektir. Bu durumda,

796,50 x 16,5/100= 131,42 TL geçici 9. maddede öngörülen teşvikten yararlanılacak tutar olacaktır.

Sonuçta, bahse konu sigortalı için 2.000,00 x 33,5/100=  670,00 TL tutarındaki sigorta priminin;

100,00 TL tutarındaki kısmı Hazine’ce, 131,42 TL tutarındaki kısmı ise İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak,

670,00 – 100,00 – 131,42= 438,58 TL tutarındaki kısmı ise işveren tarafındanödenecektir.

Ödenecek olan 438,58 tutarındaki primin ise;

2.000,00 x 14/100= 280,00 TL’si sigortalı hissesi,

438,58 – 280,00= 158,58 TL işveren hissesi olacaktır.

Neticede, Torba Kanun’da öngörülen değişiklik yapılmadan önce sigorta primi işveren hissesi teşvikinden bahse konu sigortalı için;

796,50 x 21,5/100= 171,25 TL  tutarındaki kısım için yararlanılmakta iken, Torba Kanun ile yapılan değişiklik sonucunda, 100,00 + 131,42 = 231, 42 TL tutarındaki kısım için yararlanılabilecektir.

Torba Kanun ile yapılan bu düzenleme, prime esas kazanç tutarı asgari ücretten daha fazla olan ve hem diğer teşvik kanunu, hem de beş puanlık prim indirimi kapsamına giren sigortalılar için işverenler tarafından ödenecek primlerde bir azalma meydana getirecektir. Buna karşın, asgari ücret üzerinden ücret alan sigortalılar, hem diğer bir teşvik kanunu, hem de beş puanlık prim indirimi kapsamına girse dahi işveren tarafından ödenecek primlerde herhangi bir değişiklik olmayacaktır.

III- 4447 SAYILI KANUN’UN GEÇİCİ 7 VE GEÇİCİ 9. MADDESİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

Torba Kanun’un 59. maddesi ile hem 4447 sayılı Kanun’un geçici 7. maddesinde, hem de geçici 9. maddesinde iki ayrı değişiklik yapılmıştır. Bu değişiklikler ile anılan maddelerde öngörülen işveren hissesi sigorta prim teşviklerinden 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde öngörülen beş puanlık prim indiriminden aynı dönemde birlikte yararlanılabilmesi hedeflenmiştir.

Bu değişikliklerden birincisi, hem geçici 7. maddede hem de geçici 9. maddede yer alan‘Bu maddeyle düzenlenen destek unsurundan diğer ilgili mevzuat uyarınca ayrıca yararlanmakta olan işverenler; aynı dönem için ve mükerrer olarak bu destek unsurundan yararlanamaz. Bu durumda, işverenlerin tercihleri dikkate alınmak suretiyle uygulama, destek unsurlarından sadece biriyle sınırlı olarak yapılır.’ hükmünün madde metninden kaldırılması ile gerçekleştirilmiştir.

Dolayısıyla, 4447 sayılı Kanun’un geçici 7 ve geçici 9. maddelerinde yapılan bu değişiklikler ile aynı dönemde; hem geçici 7. madde, hem de beş puanlık prim indirimi kapsamına giren bir sigortalı için ya da hem geçici 9. madde, hem de beş puanlık prim indirimi kapsamına giren bir sigortalı için iki ayrı kanunda öngörülen teşvik ve indirimden birlikte yararlanılması imkanı getirilmiştir.

Yapılan bu değişikliklerden ne şekilde yararlanılabileceği hususu ise yazımızın 2. bölümünde örnekleri ile birlikte açıklanmıştır.

Geçici 7. ve geçici 9. maddelerde yapılan bu değişikliklerden ikincisi ise,  her iki geçici maddede yer alan ‘…Bu maddeye göre işveren tarafından ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan Sosyal Güvenlik Kurumu’na yapılacak ödemenin gecikmesinden kaynaklanan gecikme zammı, işverenden tahsil edilir.’ hükmünün madde metninden çıkartılması ile gerçekleştirmiştir.

Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önce aylık prim ve hizmet belgelerini geçici 7. madde kapsamında 14447, 84447, 64447, 44447 veya 24447 sayılı Kanun numarasını ya da geçici 9. maddede kapsamında 05921 sayılı Kanun numarasını seçmek suretiyle gönderen işverenler, kendileri tarafından ödenmesi gereken primleri yasal süresi içinde ödemedikleri takdirde, hem kendileri tarafından ödenmesi gereken prim tutarını ve bu tutara isabet eden gecikme cezası ve gecikme zammını, hem de İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacak olan prim tutarına isabet eden gecikme cezası ve gecikme zammını birlikte ödedikleri takdirde, işveren hissesi sigorta prim teşvikinden yararlanabiliyorlar idi.

Ancak her iki maddede yapılan bu değişiklik sonucunda, Torba Kanun’un 59. maddesinin yürürlüğe girmesi ile birlikte aylık prim ve hizmet belgelerini geçici 7. madde kapsamında 14447, 84447, 64447, 44447 veya 24447 sayılı Kanun numarasını ya da geçici 9. maddede kapsamında 05921 sayılı Kanun numarasını seçmek suretiyle gönderen işverenler, kendileri tarafından ödenmesi gereken prim tutarlarını yasal süresi içinde ödemedikleri takdirde, işveren hissesi sigorta prim teşvikinden ve beş puanlık prim indiriminden ilgili dönemde yararlanamayacaklardır.

Örneğin, 2011/Nisan ayına ilişkin aylık prim ve hizmet belgesinin 14447 sayılı Kanun numarası seçilmek suretiyle yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumu’na gönderildiği ve tahakkuk eden primlerin de;

438,58 TL işveren tarafından ödenecek tutar,

100,00 TL Hazine tarafından karşılanacak tutar,

131,42 TL İşsizlik sigortası fonundan karşılanacak tutar

şeklinde olduğu varsayıldığında,

– 438,58 TL tutarındaki prim işveren tarafından yasal süresi içinde ödendiği takdirde, 100,00 TL tutarındaki prim Hazine tarafından, 131,42 TL tutarındaki prim ise İşsizlik Sigortası Fonu’ndan karşılanacaktır.

– 438,58 TL tutarındaki prim işveren tarafından yasal süresi içinde ödenmediği veya eksik ödendiği takdirde, işveren tarafından ödenmesi gereken primin yanı sıra 100,00 + 131,42 = 231,42 TL tutarındaki prim, gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte işveren tarafından ödenecektir.

IV- SONUÇ

Torba Kanun ile yapılan düzenlemeler sonucunda,

– 5510 sayılı Kanun’un 81. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendinde öngörülen beş puanlık prim indirimden, ihale konusu işyerlerinden dolayı yararlanılması mümkün olamayacak,

– Hem diğer bir teşvik kanunu, hem de beş puanlık prim indirimi kapsamına giren bir sigortalı için, aynı dönemde iki ayrı kanunda öngörülen teşvik ve indirimden yararlanılması mümkün olabilecek,

– Aylık prim ve hizmet belgelerini geçici 7. madde kapsamında 14447, 84447, 64447, 44447 veya 24447 sayılı Kanun numarasını ya da geçici 9. maddede kapsamında 05921 sayılı Kanun numarasını seçmek suretiyle gönderen işverenler, kendileri tarafından ödenmesi gereken prim tutarlarını yasal süresi içinde ödemedikleri takdirde, işveren hissesi sigorta prim teşvikinden ilgili ayda yararlanamayacaklardır.

 

 

 

Yazar:Eyüp Sabri DEMİRCİ*

Yaklaşım / Mart 2011 / Sayı: 219