YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NA GÖRE ANONİM ŞİRKET GENEL KURULU’NUN GÜNDEMİ İLE ÇALIŞMA USÛL VE ESASLARI

       

I- GİRİŞ

 

Önceki çalışmamızda(1) 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu(2) (YTTK)(3)’nun anonim şirket genel kurulunun toplantı şekli, zamanı, yeri, genel kurulun devredilemez görev ve yetkileri(4) ile anonim şirket genel kurulunu toplantıya çağırmaya yetkili olanlar, toplantıya davetin usulü, çağrısız genel kurul toplantısı üzerinde durulmuş idi.

 

Bu çalışmamızda ise Yeni Türk Ticaret Kanunu’na göre anonim şirket genel kurul toplantısının gündeminin, hazirun listesinin, genel kurul başkanlığının hazırlanmasında dikkat edilecek hususlar ile genel kurul toplantısına katılabilecek paysahipleri ve genel kurulun çalışmasına dair olarak çıkarılması zorunlu olan yönergeye ilişkin esaslar ele alınacaktır.

 

II- GENEL KURUL TOPLANTISININ GÜNDEMİ

 

Halihazırda yürürlükte bulunan 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu(ETTK)’nun 369. maddesinde;

 

‘Umumi heyeti toplantıya davete dair olan ilan veya davet mektuplarında gündemin gösterilmesi lazımdır. Esas mukaveleye göre umumi heyetin muayyen zamanlarda yapacağı adi toplantı gündemine şunlar konur:

 

1- İdare meclisi ve murakıplar tarafından verilen raporların okunması;

 

2- Şirketin bilanço ve kâr zarar hesabını ve kazancının dağıtılması hakkındaki tekliflerin tasdiki veya değiştirilecek şekilde kabul yahut reddi;

 

3- İdare meclisi azalarıyla murakıpların ücret ve aidatları mukavelede muayyen değilse tayini;

 

4- Müddetleri sona ermiş olan idare meclisi azalarıyla murakıpların tekrar seçilmeleri veya değiştirilmeleri;

 

5- Lüzumlu görülen sair hususlar

 

gündemde gösterilmeyen hususlar müzakere olunmaz.’

 

hükmü yer almakta idi.

 

YTTK’ya göre de, gündemde bulunmayan konular genel kurulda müzakere edilemez ve karara bağlanamaz. YTTK, bu konudaki kanunî istisnaları ise saklı tutmuştur (YTTK md. 413/f.2).

 

Ayrıca YTTK, ETTK’dan farklı olarak, genel kurul gündeminde olacak hususları sınırlı sayı saymak yerine, gündemin, toplantıya çağıran tarafından belirlenmesi ilkesini benimsemiş, bu konuda tahdidî bir düzenleme getirmemiştir. Dolayısıyla, genel kurulun gündemi, genel kurulu toplantıya çağıran tarafından belirlenecektir (YTTK md. 413/f.1).

 

YTTK’nın bu konuda öngördüğü bir diğer yenilik ise, yönetim kurulu üyelerinin görevden alınmaları ve yenilerinin seçiminin yılsonu finansal tablolarının müzakeresi maddesiyle ilgili sayılmasıdır (YTTK md. 413/f.3). Bu düzenleme, genel kurula yönetim kurulu üyelerini her olağan genel kurul toplantısında görevden alabilme olanağını vermektedir. Hükmün temelindeki mantık şudur: Genel kurul yılsonu finansal tablolarının ve yıllık faaliyet raporunun ortaya koyduğu sonuçlardan memnun kalmamışsa yönetim kurulunu değiştirebilmelidir; icraatı beğenilmeyen bir yönetim kurulu süre endişeleriyle görevde tutulmamalıdır(5).

 

III- HAZIR BULUNANLAR (HAZİ-RUN) LİSTESİNİN TANZİMİ

 

Genel kurul toplantısına katıların imzaladığı listeye, ‘Hazır Bulunanlar Listesi‘ denilir (YTTK md. 417/f.4). İmzalanana kadar, anılan liste ‘genel kurula katılacaklar listesi’ mahiyetindedir.  Hazır bulunanlar listesi, anonim şirket yönetim kurulu tarafından hazırlanır(6).

 

Pay senetleri borsada işlem gören anonim şirketlerde, Yönetim kurulu, Sermaye Piyasası Kanunu’nun 10/A(7) maddesi uyarınca genel kurula katılabilecek kayden izlenen payların sahiplerine ilişkin hazır bulunanlar listesini, Merkezi Kayıt Kuruluşundan sağlayacağı ‘paysahipleri çizelgesi’ne göre düzenler(YTTK md. 417/f.1).

 

Pay senetleri borsada işlem görmeyen halka açık anonim şirketler ile kapalı anonim şirketlerde ise, yönetim kurulu, hazır bulunanlar listesini düzenlerken, senede bağlanmamış bulunan veya nama yazılı olan paylar ile ilmühaber sahipleri için pay defteri kayıtlarını, hamiline yazılı pay senedi sahipleri bakımından da giriş kartı alanları dikkate alır (YTTK md. 417/f.2).

 

Her iki halde de, hazır bulunanlar listesi, düzenlendikten sonra yönetim kurulu başkanı tarafından imzalanır ve toplantıdan önce genel kurulun yapılacağı yerde bulundurulur (YTTK md. 417/f.3).

 

Listede, özellikle, ‘paysahiplerinin ad ve soyadları veya unvanları, adresleri, sahip oldukları pay miktarı, payların itibarî değerleri, grupları, şirketin esas sermayesi ile ödenmiş olan tutar veya çıkarılmış sermaye toplantıya aslen ve temsil yoluyla katılacakların imza yerleri’ gösterilir (YTTK md. 417/f.1).

 

Listenin hazırlanması konusundaki sorumluluk tamamıyla şirket yönetim kuruluna aittir. Bu nedenle, Yönetim Kurulu hazır bulunanlar listesinin genel kurul toplantı gününden bir gün önce hazırlanabilmesi için gerekli önlemleri alır. Ayrıca, listeyi hazırlarken, toplantıya katılmaya hakkı olanları belirlemek için gerekli incelemeleri yapar, ilgililerden bilgi alır ve şirket tarafından Merkezî Kayıt Kuruluşundan sağlanan ve genel kurul toplantı gününden bir gün önceki tarihi taşıyan ‘paysahipleri listesi’ni göz önünde bulundurur.

 

Diğer yandan, YTTK, Sermaye Piyasası Kanunu’nun 10/A maddesi uyarınca kayden izlenen paylara ilişkin paysahipleri çizelgesinin Merkezi Kayıt Kuruluşundan sağlanmasının usul ve esaslarının, gereğinde genel kurul toplantısının yapılacağı gün ile sınırlı olmak üzere payların devrinin yasaklanması ve ilgili diğer konuların Sermaye Piyasası Kurulu tarafından bir tebliğ ile düzenlenmesini öngörmüştür (YTTK md. 417/f.5).

 

IV- GENEL KURUL TOPLANTISINA KATILACAK PAY SAHİPLERİ

 

Anonim şirket genel kurul toplantısına, yönetim kurulu tarafından düzenlenen ‘hazır bulunanlar listesi’nde adı yer alan paysahipleri katılabilir(YTTK md. 415/f.1).

 

Dolayısıyla, hazır bulunanlar listesinde adı bulunan senede bağlanmamış payların, ilmühaberlerin, nama yazılı payların sahipleri ve Sermaye Piyasası Kanunu’nun 10/A maddesi uyarınca kayden izlenen paysahipleri veya anılanların temsilcileri genel kurula katılırlar. Toplantıya katılan gerçek kişilerin kimlik göstermeleri, tüzel kişilerin temsilcilerinin ise vekaletname ibraz etmeleri şarttır(YTTK md. 415/f.2).

 

Hamiline yazılı paysenedi sahipleri ise, genel kurulun toplantı gününden en geç bir gün önce bu senetlere zilyet olduklarını ispatlayarak giriş kartı alırlar ve bu kartları ibraz ederek genel kurul toplantısına katılırlar. Ancak, giriş kartının verilmesinden sonraki bir tarihte hamiline yazılı paysenedini veya ilmühaberi devraldığını ispatlayan paysahipleri de genel kurula katılabilirler (YTTK md. 415/f.3).

 

YTTK, genel kurula katılma ve oy kullanma hakkının, paysahibinin payların sahibi olduğunu kanıtlayan belgeleri veya pay senetlerini şirkete bir kredi kuruluşuna veya başka bir yere depo edilmesi şartına bağlanmasını ise yasaklamıştır(YTTK md. 415/f.4).

 

Ancak, genel kurula katılma hakkını haiz bulunanlar sadece 407. maddede gösterilmiş olanlarla sınırlı değildir. Örneğin, paysahiplerinin temsilcileri, organ temsilcisi (md.  428), bağımsız temsilci (md.  428), kurumsal temsilci (md.  428), tevdi eden temsilcisi (md.  429) intifa hakkı sahipleri de genel kurula katılma hakkına sahiptirler.

 

Genel kurula katılma hususu, paysahipleri yönünden bir hak oluşturmaktadır, yoksa katılma yükümlülüğü getirmemektedir. Bununla birlikte, Kanun, bazı kişilerin genel kurul toplantısına katılmasını şart koşmuştur. Şöyle ki; ‘şirketin murahhas üyeleri ile en az bir yönetim kurulu üyesinin, şirket denetçisinin ve gerektiğinde işlem denetçisinin genel kurul toplantısında hazır bulunmaları’ şarttır (YTTK md. 407/f.2). Bu itibarla, genel kurula katılma, murahhas üyeler, yönetim kurulu üyeleri, denetçi ve işlem denetçisi için hem bir hak hem de yükümlülüktür. Ancak, Kanun, Yönetim Kurulunun, kurul olarak genel kurulda bulunmasını zorunlu tutmamıştır. Dolayısıyla, yönetim kurulundan tek bir üyenin genel kurula katılması yeterli olacaktır. Bununla birlikte, Kanun yönetim kurulu üyelerinin genel kurula katılımını engelleyici bir hüküm de içermemektedir. Bu nedenle, diğer yönetim kurulu üyeleri de genel kurul toplantısına katılma hakkına sahiptirler.

 

V- GENEL KURUL BAŞKANLIĞININ OLUŞTURULMASI

 

Şirket esas sözleşmesinde, genel kurulu, paysahibi sıfatını taşıyan bir kişinin yönetmesi öngörülebilir ya da belli bir şahıs ismi belirtilebilir. Ancak, şirket esas sözleşmesinde bu yönde bir düzenleme yahut aksine herhangi bir hüküm yok ise, genel kurul toplantısını, genel kurul tarafından seçilen ve paysahibi sıfatını taşıması şart olmayan bir başkan yönetir (YTTK md. 419/f.1). Bu manada, YTTK zaten yerleşik olan uygulamayı hükme bağlamıştır. Başkan olarak seçilen yahut esas sözleşme ile belirlenen kişi, ‘tutanak yazmanı’ ile gerek görürse ‘oy toplama memuru’nu belirleyerek başkanlığı oluşturur. Genel kurul gerekli görür ise başkan yardımcısı da seçilebilir.  

 

VI- GENEL KURULUN ÇALIŞMA USUL VE ESASLARINA İLİŞKİN YÖNERGE ÇIKARMA ZORUNLULUĞU

 

YTTK, anonim şirket yönetim kurulunu, genel kurulun çalışma esas ve usullerine ilişkin kuralları içeren bir iç yönerge hazırlamakla yükümlü tutmuştur (YTTK, md. 419/f.2). Bu yönergede, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı(8) tarafından belirlenecek asgarî unsurların bulunması mecburidir. Yönerge, genel kurulun onayından sonra yürürlüğe girer. Şirketin iç işleyişine ilişkin bir düzenleme olmakla birlikte, Kanun, söz konusu Yönetmeliğin ayrıca ticaret siciline tescil ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde ilân ettirilmesini şart koşmuştur (YTTK md. 419/f.2).

 

VII- ÖZET VE SONUÇ

 

6102 sayılı yeni TTK, 6762 sayılı ETTK’dan farklı olarak, anonim şirket genel kurul toplantısının gündeminde yer alacak hususları saymak yerine, gündemin, toplantıya çağıran tarafından belirlenmesi ilkesini benimsemiş, bu konuda tahdidî bir düzenleme getirmemiştir. Dolayısıyla, genel kurul toplantısının gündemi, toplantıya çağıran tarafından belirlenecektir. YTTK’nın bu konuda öngördüğü bir diğer yenilik ise, yönetim kurulu üyelerinin görevden alınmaları ve yenilerinin seçiminin yılsonu finansal tablolarının müzakeresi maddesiyle ilgili sayılmasıdır. Anonim şirket genel kurul toplantısına, yönetim kurulu tarafından düzenlenen ‘hazır bulunanlar listesi’nde adı yer alan pay sahipleri katılabilir.Hazır bulunanlar listesi, anonim şirket yönetim kurulu tarafından hazırlanır. Listede özellikle, ‘pay sahip-lerinin ad ve soyadları veya unvanları, adresleri, sahip oldukları pay miktarı, payların itibarî değerleri, grupları, şirketin esas sermayesi ile ödenmiş olan tutar veya çıkarılmış sermaye toplantıya aslen ve temsil yoluyla katılacakların imza yerleri’ gösterilir.

 

YTTK’ya göre anonim şirket esas sözleşmesinde, genel kurulu, pay sahibi sıfatını taşıyan bir kişinin yönetmesi öngörülebilir ya da belli bir şahıs ismi belirtilebilir. Ancak, şirket esas sözleşmesinde bu yönde bir düzenleme yahut aksine herhangi bir hüküm yok ise, genel kurul toplantısını, genel kurul tarafından seçilen ve pay sahibi sıfatını taşıması şart olmayan bir başkan yönetir. Öte yandan, YTTK, anonim şirket yönetim kurulunu, genel kurulun çalışma esas ve usullerine ilişkin kuralları içeren bir iç yönerge hazırlamakla yükümlü tutmuştur. Bu yönergede, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenecek asgarî unsurların bulunması zorunludur.

 

 

 

Yazar:Soner ALTAŞ*

 

Yaklaşım / Şubat 2012 / Sayı: 230