E-Dönüşüm Nedir?

 

En basit anlatımla e-dönüşüm, bilginin, varlığın, girişimciliğin ve ihtiyaçların dijital dünyada gerçekleştirilmesi ve hız ile tasarrufun temel bir ihtiyaca dönüşmesi olarak tanımlanabilir. Son yıllarda devlet politikası halini almaya başlamasıyla daha sistemli bir şekilde gelişmesi de e-dönüşümün değerini ve önemini ortaya koyar. E-imza, e-devlet, e-fatura, e-bilet gibi kavramların hem özel sermaye hem de devlet için bir seçenekten çok zorunluluk halini alması, bilgi çağının ve dijital dünyanın getirilerindendir.

 

E-Dönüşümün Görevi Nedir?

 

Kredi kartı ekstreleri, yasal işlemler, vergi beyannameleri, bilgi alışverişi, haberleşme gibi birçok alanda görülebilen e-dönüşüm, son yıllarda ülkemizde de yaygınlaşmaya başlayan e-bilet kavramıyla günlük hayatın içine bir adım daha girmeyi başarmış durumda. Ülkelerin sınırlarını ve mesafeleri tamamen ortadan kaldıran bu e-hayat ile dünyanın herhangi iki uzak bölgesi arasında veri transferi, iletişim, yazışma ve evrak alışverişini sağlamak, daha hızlı ve kesin bir biçime büründü.

 

Ticari faaliyetler ve girişimcilik de klasik anlayışın tamamen dışında, fiziksel bir varlığa ya da mağazaya ihtiyaç duymadan yeni bir anlayış yaratmayı başardı. Zaman içinde tamamen geleneksel mağazacılığın yerini alması beklenen e-ticaret, her gün kendini geliştirmeyi, her yenilikten faydalanmayı başararak kısa sürede büyük bir pazar halini aldı. Yeni iş modelleri, hizmet ve ürün seçenekleri, ihtiyaçlar, kültür ve anlayış inşa ederek bambaşka bir dünyanın kapılarını açan e-ticaret, e-dönüşümün en önemli iki özelliği olan hız ve düşük maliyetin tam karşılığı olmayı başardı.

 

Fiziksel mağaza giderleri, kağıt masrafları, personel giderleri gibi kalemleri ortadan kaldırmayı başaran online alışveriş anlayışı, dünyayı küçültüp parmak ucuna sığdırarak alıcılar için de bol alternatif anlamına geliyor. Rekabetin artması ve maliyetlerin düşmesini sağlayan e-ticaret, girişimcilere kazandırdığı gibi alıcılara da daha az emek ve parayla daha çok ürüne ve hizmete sahip olma fırsatı veriyor.

 

E-Dönüşümün Faydaları Nelerdir?

 

Son yıllarda yapılan çalışmalarla e-fatura ve e-defter kullanımının girişimciler için zorunlu hale gelmesi ve devletin resmi politikasına dönüşmesi, yıllık 250 milyon faturanın e-faturaya dönüştürülmesini ve toplamda 500 milyon TL’ye yakın tasarruf elde edilmesini hedefliyor. Kâğıda basılı faturaların ve evrakların üretiminden işlenmesi ve alıcılar arasında transferi nedeniyle oluşan maliyetin neredeyse tamamını ortadan kaldıran e-devlet, e-imza, e-fatura, e-arşiv, e-bilet gibi çalışmalarla asıl hedef, günlük hayatta 5 milyar TL’yi aşan bir tasarrufu sağlamak.

 

Yıllık 250 milyon adet faturanın maddi yükü dışında kâğıt harcaması da hem ekonomiye hem de doğaya ciddi bir yük oluşturur. Binlerce ağacın kâğıda dönüştürülmesinin önüne geçen e-fatura, e-defter ve e-bilet gibi uygulamalar, ormanları ve dolayısıyla insanlar ile hayvanları koruyarak gelecek nesillere daha güçlü bir dünya ve daha iyi bir miras bırakılmasına yardımcı olur.

 

Bilgisayar kullanımını yaygınlaştırmak, her bireyi bir online imza ile işaretlemek, ortak bir ağ üzerinden işlemlerin gerçekleştirilmesini sağlamak, e-dönüşümün ilk adımı olarak kabul edilebilir. Ancak asıl başarıya ulaşmak için bunu bir kültür, bir zorunluluk ve bir alışkanlık haline getirmek, dijital dünyanın korkulan değil güvenilen bir alan olduğu algısını yaygınlaştırmak ve sürdürülebilir bir politika haline getirmek gerekir. Burada da değişime direnmeyen, aksine destekleyen yöneticilere, bu dönüşümü sağlayacak altyapıya ve devlet tarafından teşvik edici uygulamalara büyük görev düşer.

 

 

E-DÖNÜŞÜM SÜRECİ

 

2003 yılında 2003/12 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile o güne kadar farklı kurum / kuruluşlar tarafından yürütülen bilgi ve iletişim teknolojileri ile ilgili çalışmaların (Mülga) Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) sorumluluğunda e-Dönüşüm Türkiye Projesi adı altında birleştirilmesi kararlaştırılmıştır. Bu kapsamda öncelikle e-Dönüşüm Türkiye Projesi Kısa Dönem Eylem Planı (2003-2004) hazırlanmış ve hayata geçirilmiştir.

2005 yılında e-Dönüşüm Türkiye Projesi Kısa Dönem Eylem Planı (2003-2004) sonrasında hayata geçirilmek üzere bir yıllık e-Dönüşüm Türkiye Projesi (2005) Eylem Planı hazırlanmış ve yürürlüğe alınmıştır.

 

2006 yılında e-Dönüşüm Türkiye Projesi kapsamında bilgi toplumuna yönelik 2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı hazırlanmış ve uygulamaya konulmuştur. Bu eylem planında “Vatandaş Odaklı Hizmet Dönüşümü” ve “Kamu Yönetiminde Modernizasyon” eksenleri altında e-Devlet uygulamalarına yönelik eylemlere yer verilmiştir. 2006-2010 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı Nihai Değerlendirme Raporu’na göre 2012 Haziran ayı itibari ile “Vatandaş Odaklı Hizmet Dönüşümü” eksenindeki eylemlerde başarı oranı %65,6, “Kamu Yönetiminde Modernizasyon” eksenindeki eylemlerde başarı oranı ise %50 olarak gerçekleşmiştir.

 

2011 yılında yürürlüğe giren 655 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile e-Devlet politikalarına yönelik görev ve sorumluluk Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na (UDHB) verilmiştir. Bakanlık bünyesinde Haberleşme Genel Müdürlüğü çatısı altında e-Devlet çalışmalarının yapılması için e-Devlet Hizmetleri Dairesi Başkanlığı kurulmuştur. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın e-Devlet kapsamındaki görevi 655 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile aşağıdaki şekilde tanımlanmaktadır:

 

“Bilgi toplumu politika, hedef ve stratejileri çerçevesinde; ilgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla gerekli işbirliği ve koordinasyonu sağlayarak e-Devlet hizmetlerinin kapsamı ve yürütülmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek, bu hizmetlere ilişkin eylem planları yapmak, koordinasyon ve izleme faaliyetlerini yürütmek, gerekli düzenlemeleri yapmak ve bu kapsamda ilgili faaliyetleri koordine etmek.”

 

2014 yılında kamu politikalarına en üst seviyede yön veren Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018) yayımlanmıştır. Bu belgede hedeflenen e-Devlet yapısı aşağıdaki şekilde tanımlanmıştır:

“Etkin, katılımcı, şeffaf ve hesap verebilir kamu yönetimine katkı sağlamak üzere; dezavantajlı kesimler de dahil kullanıcı ihtiyaçlarına göre tasarlanmış hizmetlerin, kişisel bilgi mahremiyeti ve bilgi güvenliği sağlanarak, çeşitli platformlardan, kullanıcı odaklı, birlikte işler, bütünleşik ve güvenilir şekilde sunulacağı bir e-devlet yapısının oluşturulması temel amaçtır.”

2014 yılında ikinci bilgi toplumu stratejisi ve eylem planı için hazırlık çalışmaları tamamlanmış ve 2015-2018 Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı (BTS) olarak uygulamaya alınmıştır. 2015-2018 BTS’nin odağı büyüme ve istihdamı artırma olarak belirlenmiş ve e-Devlet çalışmalarına yön verecek “Kamu Hizmetlerinde Kullanıcı Odaklılık ve Etkinlik” adında bir eksen tanımlanmıştır. Bu eksen için belirlenen temel amaç şu şekilde ifade edilmiştir:

 

“e-Devlet hizmetlerinin sunumunda tasarımdan uygulama aşamasına kadar hizmetlerde etkinliğin sağlanması ve kullanıcı odaklılık ilkesinin benimsenmesi temel amaçtır. Bu çerçevede; öncelikle vatandaş ve girişimlerin ihtiyaç ve beklentileri analiz edilecek, kamu iş süreçleri bu anlayış çerçevesinde basitleştirilecek, hizmetler kullanıcıya en yüksek faydanın sağlanacağı şekilde tasarlanacaktır. Benzer şekilde, e-Devlet hizmetlerinin; kamu yönetiminde şeffaflığın, güvenilirliğin, hesap verebilirliğin ve katılımcılığın artırılması için bir araç olması sağlanacaktır.”

 

e-Devlet politikalarının çerçevesini belirleyen strateji planlarına ek olarak, “Kayıt Dışı Ekonominin Azaltılması Programı Eylem Planı ”, “Türkiye Ulaşım ve İletişim Stratejisi Hedef 2023 ”, “2014-2023 Akıllı Ulaşım Sistemleri Strateji Belgesi ”, “2014-2023 Kritik Altyapıların Korunması Yol Haritası Belgesi ”, “Türkiye Afet Müdahale Planı ”, “2016-2018 Ulusal Siber Güvenlik Stratejisi ve Eylem Planı” gibi diğer sektörel / tematik strateji belgelerinde, kamu kurum ve kuruluşlarının stratejik planlarında, hükümet programlarında, siyasi partilerin hazırladıkları belgelerde, sivil toplum kuruluşlarının ve uluslararası kuruluşların raporlarında e-Devlet ile ilgili çeşitli hedeflere, projelere ve eylemlere yer verildiği görülmektedir.

 

Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, bilgi toplumu politikası çerçevesinde Türkiye’nin e-Devlet politikasının bütüncül bir bakış açısı ile şekillendirilmesi için 2016-2019 Ulusal e-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı’nı hazırlamıştır.

 

E-İMZA

 

E-imza, bireylerin elektronik ortamda kimliklerinin tespitini, bağlayıcı ve güvenli işlem yapmalarını sağlayan teknik bir çözümdür.

 

5070 Sayılı Elektronik İmza Kanunu’nda e-İmza; başka bir elektronik veriye eklenen, elektronik bir veriyle mantıksal bağlantısı bulunan ve kimlik doğrulama amacıyla kullanılan elektronik veri olarak tanımlanmıştır.

 

Güvenli elektronik imza, elle atılan imza ile aynı hukuki niteliğe sahiptir ve bu yolla oluşturulmuş verilerin senet hükmünde olduğu kabul edilir.

 

Türkiye’de güvenli elektronik imza verme yetkisi sadece Bilişim Teknolojileri Kurumu’ndan yetki alan Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcılarına (ESHS) aittir.

 

E-FATURA

 

e-Fatura uygulaması, taraflar arasında standart oluşturarak faturaların güvenli ve hatasız şekilde dolaşımını sağlamak amacı ile T.C. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından uygulamaya konmuştur. 

 

Bu uygulama, kağıt faturalarınızın elektronik ortamda oluşturulması ve gönderilmesini sağlar ve kağıt fatura ile birebir aynı hukuki niteliklere sahiptir.

 

İhracat ve yolcu beraberi eşya (tax free) faturaları 01/07/2016 tarihinden itibaren zorunlu olarak e-Fatura kapsamında gönderilecektir. 

 

E-ARŞİV FATURA

 

e-Arşiv uygulaması, faturalarınızın e-Fatura sistemine kayıtlı olmayan mükelleflere ve son kullanıcılara, elektronik ortam aracılığı ile gönderilmesini sağlayan uygulamadır. e-Arşiv uygulamasından yararlanmak isteyen mükelleflerin öncelikle e-Faturaya kayıt olması gerekmektedir.

 

 

E-DEFTER

 

e-Defter uygulaması, Türk Ticaret ve Vergi Usul Kanunları kapsamında tutulması zorunlu defterlerinin elektronik ortamda; oluşturulması, kaydedilmesi, saklanması ve ibraz edilmesini sağlama hizmetidir.

 

KAYITLI ELEKTRONİK POSTA

 

Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) her türlü ticari, hukuki yazışma ve belge paylaşımlarını gönderilen biçimde koruyan, alıcının kim olduğunu kesin olarak tespit eden, içeriğin kesinlikle değişmediğini taahhüt eden ve içeriğini yasal olarak geçerli ve güvenli koşullarda alıcıya teslim eden, e-posta kullanımını kesin delil haline getiren sistemdir.