I- KATMA DEĞER VERGİSİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME

A- BİNEK OTOMOBİLLERİ KİRALAYANLAR VEYA ÇEŞİTLİ ŞEKİLLERDE İŞLETEN İŞLETMELER YÖNÜNDEN

2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararnamesine ekli I sayılı listenin 9. sırasında, KDV Kanunu’nun 30/b maddesine göre binek otomobillerinin alımında yüklenilen KDV’yi indirim hakkı bulunan mükelleflerin, bu araçları tesliminde % 18 oranında KDV uygulanacağı belirtilmiştir. Bu duruma bir istisna olan 60 sıra no.lu KDV Sirkülerinin “5.10” bölümünde; kiraya vermek veya çeşitli şekillerde işletmek amacıyla iktisap ettiğiniz binek otomobilinin; 31.12.2007 tarihi itibariyle işletmeniz aktifinde veya envanterinizde bulunması kaydıyla, iktisap ettiğiniz tarihten itibaren 2 yıl geçtikten sonra tesliminde % 1 oranında, 31.12.2007 tarihinden sonra iktisap etmiş olmanız halinde ise, söz konusu araçların tesliminde % 18 oranında KDV uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

Binek otomobillerin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi faaliyetinde kullanılmak üzere, nihai tüketicilerden satın alınan ikinci el araçların teslimi (bu araçların müzayede suretiyle satışa konu olmaması kaydıyla) KDV’nin konusuna girmediğinden, söz konusu araçların alımında KDV ödenmeyecek olup, dolayısıyla indirim konusu yapılacak bir KDV tutarı da söz konusu olmayacaktır. Söz konusu bu binek otomobillerin satılması halinde ise bu araçların alımında KDV ödenip ödenmediğine bakılmaksızın %18 oranında KDV hesaplanacaktır.

Yine Kanun’un 30/b maddesinde ise; faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen KDV’nin, vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan KDV’den indirilemeyeceği hüküm altına alınmıştır. Söz konusu bu binek otomobillerin satılması halinde ise %1 oranında KDV hesaplanacaktır.

B- DİĞER İŞLETMELER YÖNÜNDEN (BİNEK OTOMOBİLLERİ KİRALAYAN VE İŞLETENLER DIŞINDAKİ İŞLETMELER)

KDV Kanunu’nun 30/b maddesine göre binek otomobillerinin alımında yüklendiği KDV’yi indirim hakkı bulunmayan mükelleflerin, kullanılmış binek otomobillerini satın alıp işletme adına kayıt ve tescil ettirdikten sonra satması halinde, alış sırasında satıcının durumuna bağlı olarak % 1 veya % 18 olarak ödenen KDV’nin indirim konusu yapılması mümkün olmayıp gider, maliyet veya kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınması gerekmektedir. Alınan bu binek otomobillerin satışında ise satıcının mükellef olması ve binek otomobilin alımında ödenen KDV’yi indirme hakkının bulunmaması nedeniyle, satışta % 1 KDV uygulanacak ve satıcı tarafından beyan edilecektir.

Araç alım satım işlerine aracılık edilmesi nedeniyle komisyon vb. adı altında sağlanan gelirler ise % 18 oranında KDV ye tabi olacaktır.

II- GELİR/KURUMLAR VERGİSİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hakkındaki hükümlerine göre ikinci el taşıt alım satımı ile alım satıma aracılık işi ile sürekli faaliyet olarak uğraşanların bu faaliyetlerinden elde edilen kazançlar ticari kazanç olarak vergilendirilecektir.  Bir takvim yılı içinde birden fazla tekrarlanan veya birden fazla takvim yılında tekrarlanan işlemler sürekli faaliyet olarak kabul edileceği yargı ve bakanlık görüşlerinde ön plana çıkmaktadır.

Taşıt alım satımında ticari kazancın hesaplanmasında satış bedellerinin hasılat, alış bedellerinin ise maliyet olarak dikkate alınması gerekmektedir. İkinci el  taşıt satışına aracılık edilmesi nedeniyle elde edilen kazanç ise komisyon geliri (ticari kazanç) olacaktır.

III- BELGE DÜZENİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME

213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 229. maddesinde faturanın satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika olduğu, 232’nci maddesinde tüccarların sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve aldıkları emtia veya hizmet için de fatura istemek ve almak mecburiyetinde oldukları hüküm altına alınmıştır.

Aynı Kanun’un 234. maddesine göre tüccarların vergiden muaf esnafa yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia için düzenleyip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf tarafından verilmiş fatura hükmündedir.

Bu kapsamda, vergi mükellefi olmayan kişilerden noter satış senedi ile satın alınan araçlar için gerçek satış bedeli üzerinden gider pusulası düzenlenmelidir. Söz konusu araçlar için yapılacak ödemelerden ise gelir vergisi tevkifatı yapılmasına gerek bulunmamaktadır.

Başkasına ait binek otomobillerinin satışına aracılık edilmesi halinde ise satıcı işletme komisyon faturası düzenlemelidir.

Kullanılmış binek otomobillerin satın alınıp işletme adına kayıt ve tescil ettirildikten sonra satışa sunulması halinde ise gerçek satış bedeli üzerinden fatura düzenlenmesi gerekmektedir.

Yazar: Barış KORKMAZ*

E-Yaklaşım / Eylül 2016 / Sayı: 285
______________
* SMMM