I- GİRİŞ

Sosyal güvenlik destek primi (SGDP) uygulaması sosyal güvenlik sistemimizde yaşlılık aylığı bağlanan sigortalıların yaşlılık aylığı kesilmeden hizmet akdine tabi çalışmaları halinde işverenlerinden, kendi nam ve hesabına tabi çalışmaları halinde kendilerinden alınan primdir.

SGDP uygulamasına 4/a sigortalıları yönünden 06.05.1986 tarihinden itibaren başlanılmış olup bu tarihten sonra yaşlılık aylığı bağlanan SSK sigortalılarının yeniden çalışmaya başlayıp istekte bulunmaları halinde SGDP ödenmesi imkan sağlanmış ayrıca Bağ-Kur, Emekli Sandığı ya da banka sandıklarına göre emekli olup 4/a kapsamında çalışmaya başlayanlar 06.05.1986 tarihinden itibaren SGDP’ye tabi tutulmuşlardır.

SGDP uygulaması, kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan sigortalılar yönünden, 08.09.1999 yılında 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanununa eklenen Ek-20. madde ile getirilmiştir.

Yazımızda gayrı faal durumda olup yaşlılık aylığı almakta olan şirket ortaklarından SGDP kesintisi yapılıp yapılamayacağı hususu Sosyal Güvenlik Kurumu Sigorta Primleri Genel Müdürlüğünün 27.01.2015 tarih ve 516181 sayılı Genel Yazısı çerçevesinde izah edilmeye çalışılacaktır.

II- ŞİRKET ORTAKLARINDAN SGDP KESİNTİSİ YAPILMASI

Kendi adına ve hesabına bağımsız çalışan sigortalılar yönünden, 08.09.1999 yılında 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkârlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu’na eklenen Ek-20. madde ile 1479 sayılı Kanun’a tabi yaşlılık aylığı bağlananlardan, herhangi bir işverene hizmet akdi ile bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanların veya daha sonra çalışmaya başlayanların, sosyal yardım zammı dâhil tahakkuk eden aylıklarından, aylığın bağlandığı veya tekrar çalışmaya başlanıldığı tarihi takip eden aybaşından itibaren, çalışmalarının sona erdiği aya kadar %10 oranında SGDP kesintisi kesileceği hükmü getirilmiştir.

Daha önce diğer sosyal güvenlik kanunlarına göre (Mülga 506 ve Mülga 5434 sayılı Kanunlar) yaşlılık ve malullük aylığı bağlananlardan, ticari kazanç veya serbest meslek kazancı dolayısıyla gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefi olanlardan 02.08.2003, gelir vergisinden muaf olup esnaf ve sanatkar sicili ile birlikte kanunla kurulu meslek kuruluşuna usulüne uygun olarak kayıtlı olanlar ve şirket ortaklarından 5073 sayılı Kanun ile yapılan değişiklik üzerine 28.01.2004 tarihinden itibaren 12. gelir basamağının % 10’u oranında SGDP kesilmeye başlanmıştır.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun geçici 14. maddesi ile Kanun’un yürürlüğe girdiği tarihten önce sigortalı olanlar için SGDP uygulaması devam ettirilmiştir.

SGDP oranı, 01.10.2008 tarihine kadar %10 olarak uygulanırken 01.10.2008 – 31.12.2008 tarihleri arasında %12 olarak uygulanmış ve takip eden her yılın Ocak ayında bir puan artırılarak % 15 olarak sabitlenmiş, 6645 sayılı Kanunun 50’nci maddesi ile 5510 sayılı Kanun’un geçici 14. maddesinin 1’inci fıkrasının (b) bendinde belirtilen %15 oranı, 2015 yılı Temmuz ve takip eden ödeme dönemlerine ilişkin olmak üzere %10 olarak uygulanmaya başlanmıştır.

III- GAYRI FAAL ŞİRKET ORTAKLARINDAN SGDP KESİNTİSİ YAPILABİLİR Mİ?

Gayrı faal şirket ortaklarından SGDP kesintisi yapılıp yapılamayacağının açıklığa kavuşturulması bakımdan Sosyal Güvenlik Kurumu Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü tarafından 27/01/2015 tarih 516181 sayılı Genel Yazı yayımlanmıştır. Söz konusu genel yazının ilgili bölümü aynen şu şekildedir.

“5510 sayılı Kanun’un “Sosyal güvenlik destek primine ilişkin geçiş hükümleri” başlıklı geçici 14. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde; “Bu Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında sigortalı sayılanlardan, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından alınacak belgelerle doğrulamak kaydıyla faaliyette bulunulmadığına ilişkin süreler hariç olmak üzere çalışılan süreleri için, sosyal güvenlik destek primi oranı olarak bu Kanun’un 30. maddesinin üçüncü fıkrasının (b) bendinde belirtilen hükümler uygulanır.” hükmüne yer verilmiştir.

Görüleceği üzere yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı bağlandıktan sonra 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi kapsamında çalışmaya başlanması nedeniyle sosyal güvenlik destek primi ödeme yükümlüsü olanlardan, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarından alınacak belgelerle doğrulamak kaydıyla faaliyette bulunulmadığını belgeleyenlerin, bu sürelerde sosyal güvenlik destek primi ödeme yükümlüsü olmadığı öngörülmektedir.

Kamu Denetçiliği Kurumu’ndan gelen tavsiye kararlarında da gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefiyet kaydı devam ettiği halde gayri faal olduğunu belgeleyenlerden sosyal güvenlik destek primi alınmaması gerektiği belirtilmektedir.

Buna göre, faaliyetlerinin olmadığını belgeleyen gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar ile şirket ortakları hakkında sosyal güvenlik destek primi yönünden aşağıdaki şekilde işlem tesis edilecektir.

1) Ticarî kazanç veya serbest meslek kazancı nedeniyle gerçek veya basit usûlde gelir vergisi mükellefi olanlar, bağlı oldukları vergi dairesinden alacakları gayrı faal olunduğuna ilişkin belgeyi Kurumumuza ibraz etmeleri halinde, belgede belirtilen tarihten itibaren sosyal güvenlik destek primi tescili sonlandırılacaktır.

2) Şirket ortaklarının, ticaret sicil memurluğundan şirketin faaliyetine ilişkin belgeyi aldıktan sonra bağlı oldukları vergi dairesine müracaat ederek şirketin gayri faal olduğunu belgelemeleri gerekmektedir. Ticaret sicil memurluğundan temin edilecek belgeye istinaden bağlı oldukları vergi dairesinden alacakları gayrı faal olunduğuna ilişkin belgeyi Kurumumuza ibraz etmeleri halinde, belgede belirtilen tarihten itibaren şirket ortaklarının sosyal güvenlik destek primi tescili sonlandırılacaktır.”

IV- SONUÇ

Sosyal Güvenlik Kurumu Sigorta Primleri Genel Müdürlüğü’nün 27.01.2015 tarih ve 516181 sayılı Genel Yazısı ile gayrı faal şirket ortaklarından SGDP kesintisi yapılıp yapılmayacağı hususu açıklığa kavuşturulmuş bulunmaktadır. Söz konusu genel yazıya göre, şirket ortaklarının, ticaret sicil memurluğundan şirketin faaliyetine ilişkin belgeyi aldıktan sonra bağlı oldukları vergi dairesine müracaat ederek şirketin gayri faal olduğunu belgelemeleri ve söz konusu belgeyi Sosyal Güvenlik Kurumu’na ibraz etmeleri halinde belgede belirtilen tarihten itibaren şirket ortakların tescili sonlandırılarak SGDP kesilmeyecektir.

* Karabük Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü, Sosyal Güvenlik Denetmeni