I- GİRİŞ

Ülkemizde yükseköğrenim gören yabancı uyruklu üniversite öğrencileri 13.02.2011 tarihli ve 6111 sayılı Kanun [1] ile genel sağlık sigortası kapsamına alınmışlardır. Bu doğrultuda,  6111 sayılı Kanun’un 34. maddesi ile 31.05.2006 tarihli ve 5510 sayılı Kanunu’nun[2] 60. maddesine yedinci fıkra eklenerek genel sağlık sigortası kapsamı belirlenmiştir. Ancak, bu öğrencilerin genel sağlık sigortası mevzuatında kısa süre içerisinde çeşitli değişiklikler yapılmıştır.Bu makalede yapılan değişiklikler ve yabancı uyruklu öğrencilerin genel sağlık sigortalılığının son durumu ele alınacaktır.

II- YABANCI UYRUKLU ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİN GENEL SAĞLIK SİGORTASI KAPSAMINA ALINMASI

Yabancı uyruklu üniversite öğrencileri 6111 sayılı Kanunla ve 01.03.2011 tarihinden itibaren genel sağlık sigortası kapsamına alınmıştır.

“04.11.1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’na [3]göre üniversitelerde yükseköğrenim gören yabancı uyruklu öğrenciler, yükseköğrenimlerinin devam ettiği sürelerle sınırlı olarak birinci fıkranın (d) bendindeki ve 52. maddenin ikinci fıkrasının ikinci cümlesindeki şartlar aranmaksızın, 82. maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının 30 günlük tutarı üzerinden kendilerince genel sağlık sigortası primi ödenmek suretiyle genel sağlık sigortalısı olurlar. Ancak bunlardan kamu idareleri, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar, kamu yararına faaliyet gösteren dernekler ile vergi muafiyeti tanınan vakıflar tarafından tam burs sağlanan ve Yükseköğretim Kurulu tarafından ayrılan kontenjanlar dâhilinde yükseköğrenim gören yabancı uyruklu öğrenciler genel sağlık sigortalısı sayılmaz ve bunların sağlık giderleri 2547 sayılı Kanun’un 46. ve 47. maddeleri çerçevesinde üniversitelerin bütçelerine konulacak ödenekten karşılanır.”

Kanun hükmüne istinaden yabancı uyruklu üniversite öğrencilerinin genel sağlık sigortası kapsamı belirlenmiştir.

Anılan hüküm gereğince; kamu idareleri, kanunla kurulan kurum ve kuruluşlar, kamu yararına faaliyet gösteren dernekler ile vergi muafiyeti tanınan vakıflar tarafından tam burs sağlanan ve Yükseköğretim Kurulu tarafından ayrılan kontenjanlar dâhilinde yükseköğrenim gören yabancı uyruklu üniversite öğrencilerigenel sağlık sigortalısı sayılmamış ve bunların sağlık giderleri 2547 sayılı Kanun’un 46. ve 47. maddeleri çerçevesinde üniversitelerin bütçelerine konulan ödeneklerle üniversiteleri tarafından karşılanmış olup bunların haricindeki yabancı uyruklu üniversite öğrencileri Kanunun 60. maddesinin yedinci fıkrası kapsamında  genel sağlık sigortalısı sayılmışlardır. 

5510 sayılı Kanun’un 61. maddesinin altıncı fıkrasında;

“60. maddenin yedinci fıkrası kapsamında sayılanlar yükseköğrenimlerinin başladığı tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı sayılırlar ve yükseköğrenimlerinin devam ettiği sürece genel sağlık sigortalılıkları devam eder. Bu kapsamdaki öğrenciler yüksek öğrenimlerinin başladığı tarihten itibaren bir ay içerisinde ilgili üniversitelerce genel sağlık sigortası giriş bildirgesiyle Kuruma bildirilir.”

Hükmü ile bu öğrencilerin genel sağlık sigortalılığının başlangıcı, bildirim şekli ve bildirim yükümlülüğü belirlenmiştir. Bu doğrultuda bu öğrenciler öğrenimlerinin başladığı tarihten itibaren 1 ay içerisinde öğrenim gördükleri üniversiteler tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilerekgenel sağlık sigortası kapsamında alınmışlardır.

Ayrıca, aynı Kanun’un 67. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde;

“60. maddenin yedinci fıkrasına göre genel sağlık sigortalısı sayılanlar, (c) bendinde sayılan şartlarla birlikte, bir öğretim dönemine ilişkin genel sağlık sigortası primlerinin tamamını öğrenim gördükleri üniversitenin öğrenim dönemi başından itibaren bir ay içinde ödemeleri şarttır.”  

Hükmü ile de bu öğrencilerin Sosyal Güvenlik Kurumunun sunmuş olduğu sağlık hizmetlerinden hangi şartlarda faydalanabilecekleri belirlenmiştir. Bu doğrultuda yabancı uyruklu öğrencilerinin sağlık hizmetlerinden faydalanabilmeleri için bir öğrenim dönemine ait primlerin tamamını ödemeleri gerekmektedir. Yasal süresi içinde ödenmeyen primlerin daha sonrada ödenme imkanı olup bu primler Kanun’un 89. maddesine göre gecikme cezası ve gecikme zammı ile beraber tahsil edilmektedir.

III- YABANCI UYRUKLUÖĞRENCİLERİN PRİM MİKTARLARIN YAPILAN DEĞİŞİKLİK

Yabancı uyruklu üniversite öğrencilerinin primleri Kanunun 82. maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının 30 günlük tutarı üzerinden yani asgari ücret üzerinden hesaplanmaktaydı. Ancak,17/1/2012 tarihli ve 6270 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun [4] 6. maddesi ile 5510 sayılı Kanun’un 60. maddesinin yedinci fıkrası “4/11/1981 tarihli ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’na göre üniversitelerde yükseköğrenim gören yabancı uyruklu öğrencilerin, yükseköğrenimlerinin devam ettiği sürelerle sınırlı olarak birinci fıkranın (d) bendindeki ve 52. maddenin ikinci fıkrasının ikinci cümlesindeki şartlar aranmaksızın, 82. maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının üçte birinin 30 günlük tutarı üzerinden kendilerince genel sağlık sigortası primi ödenmek suretiyle genel sağlık sigortalısı olacağı…” şeklinde değiştirilmiş ve bu öğrencilerin ödemeleri gereken genel sağlık sigortası prim miktarı prime esas günlük kazanç alt sınırının üçte birinin 30 günlük tutarı üzerinden hesaplanmaya başlanmıştır.Bu doğrultuda Yükseköğretim Kanunu’na göre üniversitelerde yükseköğrenim gören ve genel sağlık sigortası kapsamında olan yabancı uyruklu öğrencilerin prim miktarları yukarıda anlatılan şekilde, 6270 sayılı Kanun’un 6. maddesinin yürürlüğe girdiği 26.01.2012 tarihi itibariyle değiştiğinden, bu öğrencilerin primleri  26/1/2012 tarihine kadar Kanunun 82. maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırınınyüzde 12’si üzerinden tahakkuk ettirilmiş, 26.01.2012 tarihi ve sonrası için ise 82. maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının üçte birininotuz katının yüzde 12’si üzerinden tahakkuk ettirilmektedir.

IV- YABANCI UYRUKLU ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN GENEL SAĞLIK SİGORTALILIĞININ  İSTEĞE BAĞLI HALE GETİRİLMESİ

21.05.2013 tarihli ve 6486 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun[5] birinci maddesinin ikinci fıkrası ile yasal düzenleme yapılmış ve bu düzenleme sonucunda yabancı uyruklu üniversite öğrencilerinin genel sağlık sigortalılıklarının kapsamını düzenleyen 5510 sayılı Kanun’un 60. maddesinin yedinci fıkrası “Ülkemizde öğrenim gören yabancı uyruklu öğrenciler birinci fıkranın (d) bendindeki ve 52. maddenin ikinci fıkrasının ikinci cümlesindeki şartlar aranmaksızın ilk kayıt tarihinden itibaren üç ay içinde talepte bulunmaları hâlinde genel sağlık sigortalısı olurlar. Bu sürede talepte bulunmayanlar hakkında öğrenimleri süresince genel sağlık sigortası hükümleri uygulanmaz. Kendilerince 82. maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının üçte birinin 30 günlük tutarı üzerinden genel sağlık sigortası primi ödenir.” şeklinde değiştirilmiştir.

Yeni yapılan bu değişiklikle genel sağlık sigortalılığının kapsamı genişletilerek isteğe bağlı hale getirilmiştir. Önceki düzenlemede sadece 04.11.1981 tarih ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’na göre üniversitelerde yükseköğrenim gören yabancı uyruklu öğrenciler, yükseköğrenimlerinin devam ettiği sürelerle sınırlı olmak üzere genel sağlık sigortası kapsamında kabul edilirken yeni yapılan düzenlemeden sonra ülkemizde öğrenim gören yabancı uyruklu öğrencilerin tamamı genel sağlık sigortası kapsamına dahil edilmiştir. Ülkemizde öğenim gören yabancı uyruklu öğrencilerin genel sağlık sigortalısı olmak istemeleri halinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yazılı olarak talepte bulunmaları yeterli olacaktır. Bu öğrencilerin prim miktarlarında herhangi bir değişiklik yapılmamış olup primleri yine 5510 sayılı Kanun’un 82. maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının üçte birinin 30 günlük tutarının % 12 si üzerinden hesaplanarak kendilerince ödenecektir.

Bu konudaki en önemli husus yabancı uyruklu öğrencilerden yeni kayıt yaptıranların ilk kayıt tarihinde itibaren üç ay içinde, Sosyal Güvenlik Kurumunun ilgili birimine genel sağlık sigortalısı olmak istedikleri yönünde yazılı talepte bulunmadıkları takdirde öğrenimleri süresince bir daha genel sağlık sigortalısı olamayacaklarıdır. Bu nedenle, herhangi bir mağduriyet yaşanmaması açısından yabancı uyruklu öğrencilerden genel sağlık sigortalısı olmak isteyenlerin mutlaka yasal süresi içinde yazılı talepte bulunmaları gerekmektedir.

V- 6552 SAYILI TORBA KANUN İLE GELEN YENİLİKLER

Kamuoyunda Torba Kanun olarak bilinen 10.09.2014 tarihli ve 6552 sayılı İş Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması İle Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair Kanunun[6]44. maddesinde; “Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu kararı ile burslandırılan uluslararası öğrencilerin bildirimleri ise Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı veya Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu tarafından görevlendirilen kurum tarafından yapılır.” hükmü yer almaktadır.

Bu hüküm gereğince, bu kapsamdaki öğrencilerin genel sağlık sigortalılığına ait bildirim yükümlülüğü değiştirilmiştir. Bundan sonra, Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu kararı ile burslandırılan uluslararası öğrencilerin Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirim yükümlüsü Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı veya Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu tarafından görevlendirilen kurumlar olacaktır. Bu bildirimler ilgili kurumlara sağlanacak elektronik ortam aracılığı ile yapılacaktır. Sosyal Güvenlik Kurumu söz konusu kurumlar için özel şifrelerle girilebilecek bir ekran hazırlayacak olup bu öğrencilerin bildirimleri anılan ekranlar aracılığı ile on-line olarak yapılacaktır.

Ayrıca; bu öğrencilerin primlerinin ödenmesi ile ilgili de yasal düzenleme yapılmıştır. Torba Kanunun 51. maddesi ile 5510 sayılı Kanun’un 87. maddesinin birinci fıkrasına (g) bendieklenmiştir.Sözkonusu (g) bendinde “Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu kararı ile burslandırılan uluslararası öğrenciler için bursluluk statüleri devam ettiği süre boyunca Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı veya Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu tarafından görevlendirilen kurum,”hükmü yer almaktadır. Bu hükümden de anlaşılacağı üzere; Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu kararı ile burslandırılan uluslararası öğrencilerin genel sağlık sigortası primleri Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) veya Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu tarafından görevlendirilen kurumlar tarafından ödenecektir. Primlerin ödenmemesi durumunda bu öğrencilere sunulan sağlık hizmetlerinin finansmanı SGK tarafından karşılanmayacaktır. Ödenmeyen primler nedeniyle bu öğrenciler için idari takip yapılmayacak olup prim ödeme yükümlüsü kurumlar için idari takip yapılacaktır.

VI- SONUÇ

Yabancı uyruklu öğrencilerin genel sağlık sigortası ile ilgili son durumu maddeler halinde özetlemek gerekir ise;

1- Önceden yabancı uyruklu üniversite öğrencilerinin primleri Kanunun 82. maddesine göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının 30 günlük tutarı üzerinden yani asgari ücret üzerinden hesaplanmakta iken, 6270 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikten sonra 26.01.2012 tarihi ve sonrası için 82. maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının (asgari ücretin) üçte birinin otuz katı üzerinden tahakkuk ettirilmektedir.

2- Önceden sadece yabancı uyruklu üniversite öğrencileri genel sağlık sigortası kapsamında iken 6486 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikten sonrayabancı uyruklu öğrencilerin tamamı genel sağlık sigortası kapsamına alınmıştır.

3- Önceden yabancı uyruklu üniversite öğrencilerinin genel sağlık sigortalısı olması zorunlu iken; 6486 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikten sonra isteğe bağlı hale getirilmiştir.

4- Önceden yabancı uyruklu üniversite öğrencilerinin genel sağlık sigortası bildirim yükümlüleri öğrenim gördükleri üniversiteler iken, genel sağlık sigortalılıklarının isteğe bağlı olması üzerine, bildirim yükümlüleri kendileri olmuştur. Ancak;  6552 sayılı Kanun ile buna istisna getirilmiş ve Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu kararı ile burslandırılan uluslararası öğrencilerin genel sağlık sigortası bildirim yükümlüsü Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) veya Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu tarafından görevlendirilen kurumlar olmuştur.

5- Önceden yabancı uyruklu öğrencilerinin genel sağlık sigortası prim ödeme yükümlüleri kendileri iken, 6552 sayılı Kanun ile buna istisna getirilmiş ve Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu kararı ile burslandırılan uluslararası öğrencilerin genel sağlık sigortası prim ödeme yükümlüsü Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB) veya Uluslararası Öğrenciler Değerlendirme Kurulu tarafından görevlendirilen kurumlar olmuştur.

Yazar: İsmail KAYABAŞIOĞLU*

E-Yaklaşım / Şubat 2015 / Sayı: 266

*   SGK Sigortalılar Prim Daire Başkanlığı – Şube Müdürü, Şube Müdürleri Derneği Başkan Yardımcısı

[1] 25.02.2011 tarihli ve 27857 (Mükerrer) sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

[2] 16.06.2006 tarihli ve 26200  sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

[3] 06.11.1981 tarihli ve 17506 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

[4] 26.01.2012 tarih ve 28184 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[5] 29.05.2013 tarih ve 28661 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

[6] 11/9/2014 tarihli ve 29116 (Mükerrer)  sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır