I-GİRİŞ

Kat karşılığı inşaat işlerinde taraflar arasında düzenlenen Gayrimenkul Satış Vaadi ve Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmelerinde karşılıklı yükümlülükler belirlenmektedir. Bu hükümlerden birisi de kat karşılığı inşaat işlerinde arsa sahibi gerçek kişi adına yapılacak giderlerin vergi mevzuatı açısından değerlendirilmesi gelmektedir. İlgili mevzuatlar gereği arsa sahibi adına düzenlenen bazı giderlerin (Belediye, İSKİ, Elektrik İdaresi, Yapı Denetim Şirketi şirketlerine yapılan ödemeler) sözleşme gereği müteahhit kurumca ödenecek hükmü yer alabilmektedir.

Müteahhit ile arsa sahibi arasında düzenlenen Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi gereği arsa sahibi gerçek kişi adına ödenmesi gereken (Belediye, İSKİ, Elektrik İdaresi, Yapı Denetim Şirketi şirketlerine yapılan ödemeler) bedellerin müteahhit firmaca karşılanması halinde, gelir ve kurumlar vergisi yönünden gider olarak dikkate alınıp alınamayacağı ve Katma Değer Vergisi’nin indirim konusu yapılıp yapılamayacağı konusunda görüş ve açıklamalara aşağıda yer verilecektir.

II- KAT KARŞILIĞI İNŞAAT İŞİ YAPAN FİRMANIN ARSA SAHİBİ GERÇEK KİŞİ ADINA YAPTIĞI GİDERLERİN VERGİ MEVZUATI AÇISINDAN DURUMU VE BELGE DÜZENİ

Maliye Bakanlığı, kat karşılığı inşaat işinde arsa sahibi gerçek kişi tarafından ödenmesi gereken bazı giderlerin  (Belediye, İSKİ, Elektrik İdaresi, Yapı Denetim Şirketi şirketlerine yapılan ödemeler) müteahhitler tarafından karşılanarak, ödenen bu giderlerin müteahhitler tarafından gider olarak kaydedip kaydedemeyeceği ile KDV’lerinin indirim konusu yapılıp yapılacağı konusunda aşağıda  görüşleri açıklanmıştır.

“5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 6. maddesinde kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı ve safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır.

Gelir Vergisi Kanunu’nun 40. maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde işletme ile ilgili olmak şartıyla; bina, arazi, gider, istihlak, damga, belediye vergileri, harçlar ve kaydiyeler gibi ayni vergi resim ve harçların ticari kazancın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılabileceği belirtilmiştir.

Yine aynı Kanunun 40. maddesinin birinci fıkrasında, ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin, ticari kazancın tespitinde gider olarak indirilebileceği hüküm altına alınmış olup, bu kapsamda indirilebilecek giderler, işletme ile ilgili olan ve kazancın elde edilmesi ve idamesi için yapılan giderlerdir.

Öte yandan, 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2. maddesinin birinci fıkrasında, yapı denetim hizmetinin yapı denetim kuruluşu ile yapı sahibi veya vekili arasında akdedilen hizmet sözleşmesi hükümlerine göre yürütüleceği ve yapı sahibinin yapım işi için anlaşma yaptığı yapı müteahhidini vekil olarak tayin edemeyeceği, aynı Kanunun 5. maddesinin birinci fıkrasında ise yapı denetim hizmet sözleşmelerinin yapı sahibi ile yapı denetim kuruluşu arasında akdedileceği hükme bağlanmıştır.”

Diğer taraftan, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 227. maddesinde, bu Kanunda aksine hüküm olmadıkça bu Kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsikinin mecburi olduğu; 229. maddesinde, faturanın, satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesika olduğu; 230. maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde de faturaya müşterinin adı, ticaret ünvanı, adresi varsa vergi dairesi ve hesap numarasının yazılmasının mecburi olduğu hükme bağlanmıştır.

Kat karşılığı inşaat işi yapan müteahhit şirketin sözleşme gereği arsa sahibi gerçek kişi adına yapacağı ödemelerin gider olarak indirim konusu yapılıp yapılamayacağı hususunda İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı’nın vermiş olduğu özelgede;

“Bu hüküm ve açıklamalara göre Şirketiniz tarafından halen yapılmakta olan iki ayrı kat karşılığı inşaat işine ilişkin olarak vergi mükellefi olmayan gerçek kişi arsa sahibi ile imzalanan sözleşme gereği inşaat işine ilişkin olarak arsa sahibi adına Şirketinizce karşılanan tapu harçları, ruhsat ve proje tasdik harçları, yapı denetim ücretleri ile sözleşme damga vergileri ve benzeri ödemeler dolayısıyla arsa sahibi adına düzenlenen belgelerin şirketinizce gider belgesi olarak kullanılması ve bu harcamaların kurum kazancınızın tespitinde gider veya maliyet olarak dikkate alınması mümkün değildir.”( [1])

“Yukarıda bahsi geçen hükümlerde maliyet bedeli içerisinde, mükellefin kat karşılığı inşaat işinde arsa sahibi adına ödediğiniz ancak faturası arsa sahibi adına düzenlenen inşa edilecek binanın ruhsatı için çeşitli kurumlara (Belediye, İSKİ, Elektrik İdaresi, Yapı Denetim Şirketi) yapılan harç, katılım payı vb. ödemeler yer almamaktadır.

Buna göre, kat karşılığı inşaat sözleşmesi uyarınca ödediğiniz ancak  faturası arsa sahibi adına tanzim edilen  inşa edilecek binanın ruhsatı için çeşitli kurumlara (Belediye, İSKİ, Elektrik İdaresi, Yapı Denetim Şirketi vb.) yapılan harç, katılım payı vb.  için ödenen bedellerin, ticari kazancınızın tespitinde gider veya maliyet olarak indirim konusu yapılması mümkün değildir.

Ayrıca, ticari kazancın tespitinde dikkate alınacak giderlerin indirim konusu yapılabilmesi için giderlerin tevsike esas belgelerle belgelendirilmesi ve bu belgelerin mükellef adına düzenlenmesi gerekmektedir.”([2])

Kat karşılığı inşaat işi yapan firmanın arsa sahibi gerçek kişi adına yaptığı (Belediye, İSKİ, Elektrik İdaresi, Yapı Denetim Şirketi) ödemelerin ticari kazancın tespitinde gider veya maliyet olarak indirim konusu yapılması mümkün değildir. Ayrıca, ticari kazancın tespitinde dikkate alınacak giderlerin indirim konusu yapılabilmesi için giderlerin tevsike esas belgelerle belgelendirilmesi ve bu belgelerin mükellef adına düzenlenmesi gerekmektedir.

III- KAT KARŞILIĞI İNŞAAT İŞLERİNDE ARSA SAHİBİ GERÇEK KİŞİ ADINA YAPILAN ÖDEMELERİN KATMA DEĞER VERGİSİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

“3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun;         

-1. maddesinin 1. fıkrasında, Türkiye’de ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesindeki teslim ve hizmetlerin verginin konusunu teşkil eden işlemler olduğu,

– 29. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde, mükelleflerin yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden bu Kanun’da aksine hüküm olmadıkça faaliyetlerine ilişkin olarak kendilerine yapılan teslim ve hizmetler dolayısıyla hesaplanarak düzenlenen fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen katma değer vergisini indirebileceği, 3. fıkrasında indirim hakkının, vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılı aşılmamak şartıyla ilgili vesikaların kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde kullanılacağı,

– 30. maddesinin (d) fıkrasında ise, Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunlarına göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderler dolayısıyla ödenen katma değer vergisinin indirim konusu yapılamayacağı”

hüküm altına alınmıştır.

Kat karşılığı inşaat işinde arsa sahibi adına ödediğiniz ancak faturası arsa sahibi adına düzenlenen (Belediye, İSKİ, Elektrik İdaresi, Yapı Denetim Şirketi) giderlerine ilişkin KDV’nin indirim konusu yapılıp yapılamayacağı konusunda hususunda verilen özelgede;

“Öte yandan, söz konusu ödemeler için düzenlenecek fatura vb. belgelerde yer alan katma değer vergisinin, tarafınızca ödenmiş olsa dahi, kazancınızın tespitinde gider olarak indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır.”([3])

Kat karşılığı inşaat işi yapan firmanın arsa sahibi gerçek kişi adına yaptığı (Belediye, İSKİ, Elektrik İdaresi, Yapı Denetim Şirketi) ödemelerin Katma Değer Vergisi açısından indirim yapılması söz konusu bulunmamaktadır.

IV- KAT KARŞILIĞI İNŞAAT İŞİ YAPAN FİRMANIN ARSA SAHİBİ ŞİRKET ADINA YAPTIĞI GİDERLERİN VERGİ MEVZUATI AÇISINDAN DURUMU VE BELGE DÜZENİ

Kat karşılığı inşaat işi yapan firmanın kat karşılığı inşaat sözleşmesi hükümleri uyarınca arsa sahibi şirket adına yapılan ödemelerin; aşağıda yer alan özelgedeki açıklamalara göre ticari kazancın tespitinde gider veya maliyet olarak kaydedebilmekte ve KDV’sini indirim konusu yapabilmektedir.

“Kurumlar vergisi mükellefi tüzel kişi arsa sahibi ile imzalanan sözleşme kapsamında yapmakta olduğunuz inşaat işine ilişkin yapı ruhsatının arsa sahibi adına düzenlenmesi nedeniyle, inşaat  maliyetinin bir unsuru olan ve arsa sahibi adına Şirketinizce ödenen tapu harçları, ruhsat ve proje tasdik harçları, yapı denetim ücretleri ile sözleşme damga vergilerinin bu sözleşme kapsamında düzenleyeceğiniz faturaya istinaden arsa sahibi şirkete yansıtılması halinde, fatura bedelinin inşaatın maliyetine intikal ettirilerek kurum kazancınızın tespitinde dikkate alınması mümkün bulunmaktadır. Ancak, söz konusu faturalara istinaden tahakkuk edecek tutarların da kurum kazancınıza dahil edileceği tabiidir.”([4])

V- KAT KARŞILIĞI İNŞAAT İŞİ YAPAN FİRMANIN ARSA SAHİBİ GERÇEK KİŞİ ADINA YAPTIĞI GİDERLERİN GİDER PUSULASI İLE BELGELENDİRİLMESİ DURUMU

Kat karşılığı inşaat işinde arsa sahibi gerçek kişi adına yapılan (Belediye, İSKİ, Elektrik İdaresi, Yapı Denetim Şirketi) ödemelerin, kurumlar vergisi yönünde ticari kazancın indirimi konusunda ve KDV’nin indirim konusu yapılıp yapılamayacağı konusunda idare tarafından verilen özelgede;

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 6. maddesinde kurumlar vergisinin, mükelleflerin bir hesap dönemi içinde elde ettikleri safi kurum kazancı üzerinden hesaplanacağı ve safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hükmüne yer verilmiştir.

Öte yandan, aynı Kanunun Mükellef ve Vergi Sorumlusu başlıklı 8. maddesinin üçüncü fıkrasında “Vergi kanunlarıyla kabul edilen haller müstesna olmak üzere, mükellefiyete veya vergi sorumluluğuna müteallik özel mukaveleler vergi dairelerini bağlamaz.” hükmüne yer verilmiştir.

Öte yandan, 4708 sayılı Yapı Denetimi Hakkında Kanunun 2. maddesinin birinci fıkrasında, yapı denetim hizmetinin yapı denetim kuruluşu ile yapı sahibi veya vekili arasında akdedilen hizmet sözleşmesi hükümlerine göre yürütüleceği ve yapı sahibinin yapım işi için anlaşma yaptığı yapı müteahhidini vekil olarak tayin edemeyeceği, aynı Kanunun 5. maddesinin birinci fıkrasında ise yapı denetim hizmet sözleşmelerinin yapı sahibi ile yapı denetim kuruluşu arasında akdedileceği hükme bağlanmıştır.

“Bu hükümlere göre, mükellefiyet ve vergi sorumluluğu ile ilgili özel sözleşmeler vergi idaresinin bağlamayacağından, kat karşılığı inşaat sözleşmesi uyarınca şirketiniz tarafından gerçek kişi arsa sahibi adına ödenen ve ödeme belgeleri arsa sahibi adına düzenlenen yapı denetimi hizmet bedellerinin kurum kazancının tespitinde gider olarak indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır.”([5])

Yine aynı özelgede;

“Buna göre; kat karşılığı inşaat sözleşmesi uyarınca arsa sahibi gerçek kişi adına yapılan ödemelere ilişkin düzenlenecek fatura vb. belgelerde yer alan katma değer vergisinin, Şirketinizce ödenmiş olsa dahi, indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır.

Şirketinizin kat karşılığı inşaat işinde arsa sahibi gerçek kişiler adına ödediği ve faturası da bu kişiler adına düzenlenen yapı denetimi hizmet bedellerini ticari kazancın tespitinde doğrudan veya gider pusulası düzenlemek suretiyle arsa sahiplerine yansıtarak, gider veya maliyet olarak dikkate alınması mümkün bulunmamaktadır.”

Özelgedeki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere idarenin genel yaklaşımı fatura ve benzeri belgenin mükellef adına düzenlenmesi olduğundan, arsa sahibi gerçek kişi adına yapılan ödemelerin indirim konusu yapılabilmesi için bu belgelerin mükellef adına düzenlenmesi gerektiğidir.

VI- SONUÇ

Yukarıdaki hüküm ve açıklamalara göre idarenin kat karşılığı inşaat sözleşmesine göre müteahhitler tarafından arsa sahibi gerçek kişi adına çeşitli kurumlara (Belediye, İSKİ, Elektrik İdaresi, Yapı Denetim Şirketi) yapılacak ödemelerin ticari kazancın tespitinde gider veya maliyet olarak kaydedemeyeceği ve bu belgelerde yer alan KDV’nin indirim konusu yapılmaması gerekmektedir.

Arsa sahibi şirket ise (Belediye, İSKİ, Elektrik İdaresi, Yapı Denetim Şirketi) yapılacak ödemelerin ticari kazancın tespitinde gider veya maliyet olarak kaydedebileceği ve bu belgelerde yer alan KDV’nin indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.

Arsa sahibi gerçek kişi adına yapılacak ödemelerin (Belediye, İSKİ, Elektrik İdaresi, Yapı Denetim Şirketi) gider pusulası ile arsa sahibi adına yansıtılması durumunda yine ticari kazancın tespitinde gider veya maliyet olarak kaydedemeyeceği ve bu belgelerde yer alan KDV’nin indirim konusu yapılmaması gerekmektedir.

Yazar: Zafer ANADOLU*

E-Yaklaşım / Ocak 2015 / Sayı: 265

---

*   SMMM

[1] MB. GİB. İstanbul VDB.nin 02.03.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-KVK 8-820 sayılı Özelgesi

[2] MB. GİB. İstanbul VDB.nin 22.03.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.19.02-105[229-2012/VUK-1- . . .]—1120 sayılı Özelgesi

[3] MB. GİB. İstanbul VDB.nin 22.03.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.19.02-105[229-2012/VUK-1- . . .]—1120 sayılı Özelgesi

[4] MB. GİB. İstanbul VDB.nin 02.03.2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.34.16.01-KVK 8-820 sayılı Özelgesi

[5] MB. GİB. Büyük Mükellefler VDB.nin 25.06.2014 tarih ve B.64597866-105[236-2014]96-32293 sayılı Özelgesi